W 2014 roku w Polsce 110 osób zachorowało na odrę, rok wcześniej – 84. Zachorowań jest coraz więcej, bo coraz więcej rodziców rezygnuje ze szczepienia dzieci.
Śmierć półtorarocznego chłopca w Berlinie, informacje o tym, że w stolicy Niemiec na odrę zachorowało ponad 500 osób oraz o zachorowaniach w Polsce spowodowały, że w mediach przetoczyła się dyskusja na temat szczepień i działalności ruchów antyszczepionkowych, które powodują, że coraz więcej rodziców odmawia szczepień. W efekcie choroby, które miały już nie zagrażać, mogą powrócić: jak odra.
Groźne powikłania
W Polsce szczepienia przeciw odrze wprowadzono w 1975 roku. Wcześniej co roku chorowało 120-200 000 osób, a 100-300 umierało. Po wprowadzeniu szczepień liczba zachorowań oraz zgonów spadła o 98 proc. Wydawało się, że odra zostanie wyeliminowana w całej Europie (w latach 2006-2009 notowano tylko pojedyncze zachorowania). Jednak już rok później zaczął się wyraźny wzrost liczby zachorowań, co było spowodowane tym, że rodzice coraz częściej odmawiali szczepienia dzieci.
Odra bardzo często daje powikłania. Najczęściej występują u dzieci do 5. roku życia oraz u dorosłych powyżej 20 lat. Najczęstsze powikłania to: zapalenie ucha środkowego (u 70-90 osób na 1000 chorych), biegunka i silne odwodnienie (u 80 osób na 1000 chorych), zapalenie płuc (u 10-60 osób na 1000 chorych), drgawki (u 5 na 1000 chorych). U jednego na 1000 chorych występuje zapalenie mózgu, u jednego na 1700-3300 podostre stwardniające zapalenie mózgu, u 0,7-2 na 1000 – zgon. Inne możliwe powikłania to: małopłytkowość, hypokalcemia, zapalenie krtani, zapalenie tchawicy, zapalenie rogówki, zapalenie wątroby, zapalenie wyrostka robaczkowego, zapalenie jelita grubego, zapalenie osierdzia, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie kłębuszków nerkowych. W latach 2007-2011 w Europie u 38 osób pojawiło się najgroźniejsze powikłanie – podostre stwardniające zapalenie mózgu. Ujawnia się ono od 4 do 10 lat po przejściu choroby i objawia się postępującym otępieniem, nasilającym się napięciem i sztywnością mięśni oraz drgawkami. Zwykle po dwóch latach od pojawienia się objawów następuje zgon.
Jak szczepić
Od 2004 roku w Polsce podaje się dzieciom dwie dawki szczepionki przeciw odrze. Obecnie jest to skojarzona szczepionka przeciw odrze, śwince i różyczce. Po otrzymaniu dwóch dawek około 97 proc. dzieci jest chronionych przed zachorowaniem.
Na odrę nie powinny być szczepione dzieci silnie uczulone na białko jaja kurzego, żelatynę, neomycynę, oraz te, które zareagowały nadwrażliwością po wcześniejszym szczepieniu. Przeciwwskazaniem są też choroby hematologiczne (białaczki, chłoniaki), niedobory odporności.
Szczepionka zawiera żywe wirusy, które mogą wywołać bardziej nasilone objawy poszczepienne niż szczepionki zawierające martwe drobnoustroje lub ich fragmenty. Mogą wystąpić miejscowe odczyny poszczepienne, jak zaczerwienienie, ból, obrzęk, uczucie palenie lub kłucia w miejscu podania szczepionki. Czasem pojawiają się odczyny ogólne: stan podgorączkowy lub niewysoka gorączka (6-12 dni po szczepieniu), nietypowy płacz, wysypka na skórze, łagodne powiększenie węzłów chłonnych, obrzęk ślinianki przyusznej. Mogą wystąpić też (rzadko) reakcje alergiczne, drgawki (zwykle po podaniu pierwszej dawki), wybroczyny na skórze (do dwóch miesięcy po szczepieniu, zwykle po 2-3 tygodniach ustępują bez śladu), łagodne zapalenie mózgu.
