menopauza
fot. depositphotos

Menopauza

Choć jest zjawiskiem fizjologicznym w życiu każdej kobiety, często wiąże się z licznymi, negatywnymi objawami, zdecydowanie pogarszającymi jakość życia.

Pacjentki oczekują skutecznej, ale też bezpiecznej terapii. Odpowiedzią na ich potrzeby może być stosowanie fitoestrogenów.

Menopauza to według definicji WHO (1996) ostatnie krwawienie miesiączkowe, po którym, w okresie 12 miesięcy nie występuje żadne krwawienie z jamy macicy i nie stwierdza się patologicznych zmian tego stanu. Występuje zazwyczaj między 44. a 56. rokiem życia. Klimakterium zaś (zwane także przekwitaniem) można podzielić na etapy:

  • premenopauza – od około 40. roku życia, obejmuje czas od pełnej dojrzałości płciowej do wystąpienia menopauzy; zwykle w tym czasie pacjentki nie odczuwają objawów klimakterycznych, ale w badaniach laboratoryjnych można zauważyć wzrost stężenia gonadotropin; mogą wystąpić nieregularne krwawienia miesiączkowe
  • perimenopauza – rozpoczyna się tuż przed menopauzą i kończy rok po niej, obfituje w negatywne objawy klimakteryczne
  • menopauza – czyli ostatnia miesiączka, zgodnie z wyżej wymienioną definicją
  • postmenopauza – krwawienia miesiączkowe już nie występują, ustala się nowa równowaga hormonalna w organizmie kobiety: niskie stężenie estrogenów i progesteronu, a podwyższone gonadotropin

Dolegliwości klimakteryczne

Zmiany hormonalne, zachodzące w organizmie kobiety, a związane ze zmniejszającą się aktywnością jajników, mogą być dla pacjentek niezwykle uciążliwe. Zwykle już sama świadomość nieuchronnie zbliżającej się „starości” (tak uważa wiele pań!), może wpływać na ogólny stan psychiczny. Towarzyszą temu zwykle nagłe zmiany nastroju, trudności w radzeniu sobie ze stresem, nerwowość, rozdrażnienie, przygnębienie, a nawet głęboka depresja. Kobiety odczuwają zaburzenia libido: zmniejszone zainteresowanie życiem płciowym, niemożliwość osiągnięcia orgazmu lub obniżenie intensywności i czasu jego trwania. Ma to wielokrotnie związek z dolegliwościami ze strony układu moczowo-płciowego. Dochodzi do częstych stanów zapalnych pochwy, błona śluzowa ulega ścieńczeniu, jej fałdy zanikają, zmniejsza się elastyczność. W wielu przypadkach prowadzi to do bolesnych stosunków. Częste są stany zapalne układu moczowego oraz nietrzymanie moczu. Zaburzone są cykle miesiączkowe.

Pojawiają się charakterystyczne dla tego czasu objawy klimakteryczne, czyli uderzenia gorąca do głowy, nadmierne pocenie (głównie nocne, zlewne poty), bóle głowy. Skóra staje się cieńsza, wypadają włosy, zmniejsza się aktywność gruczołów potowych i łojowych, występują bóle stawowe i kostne. Zwiększa się ryzyko osteoporozy, zaburzeń metabolicznych, otyłości, chorób sercowo-naczyniowych (miażdżyca, choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze), a także nowotworów (przede wszystkim raka sutka, płuca, szyjki macicy, żołądka, jajnika, trzonu macicy). Mimo iż wszystkie te procesy są czystą fizjologią, to jednak mogą stać się na tyle trudne dla kobiet, że potrzebne jest wdrożenie skutecznej terapii.

Hormonalna Terapia Zastępcza

Skuteczność hormonalnej terapii zastępczej nie ulega wątpliwości – jakość życia pacjentek wyraźnie się poprawia. Jednak ze względu na liczne działania niepożądane, w tym wzrost ryzyka nowotworzenia, niewiele kobiet decyduje się na leczenie. Aby HTZ była bezpieczna powinna trwać nie dłużej niż 5 lat. Według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego wskazaniami do podjęcia terapii hormonalnej są: przedwczesna menopauza, nasilone dolegliwości klimakteryczne, profilaktyka i leczenie osteopenii i osteoporozy, atrofia urogenitalna. Leczenie powinno rozpocząć się jak najwcześniej po wystąpieniu wskazań, trwać możliwie krótko, z zastosowaniem najmniejszej skutecznej dawki. Pacjentkom, które nie decydują się na HTZ, z pomocą może przyjść medycyna naturalna.

Fitoestrogeny

Po raz pierwszy estrogenową aktywność roślin zauważono w 1926 roku. Od tego czasu, dzięki licznie przeprowadzonym badaniom, poznane zostały związki określane jako fitoestrogeny. Ze względu na swoją budowę, wykazują powinowactwo do receptorów estrogenowych, podobnie jak estrogeny endogenne, jednak ich aktywność jest 100-10000 razy słabsza. Fitoterapia jest więc w swym profilu działania zbliżona do HTZ, ale słabsza i nieobciążona działaniami niepożądanymi. Do grupy fitoestrogenów zaliczane są izoflawony, kumestany, lignany, dihydroksychalkony. Najwyższą aktywność wykazują izoflawony: genisteina, daidzeina, formononetyna, biochanina A, a ich najbogatszym źródłem są: koniczyna czerwona (Trifolium pratense), soja (Glycine soja) oraz pluskwica groniasta (Cimicifuga racemosa).

Soja owłosiona

Bogata w białko sojowe dieta Azjatek uważana jest za sekret ich niezwykle łagodnego przechodzenia klimakterium. Na uporczywe objawy skarży się zaledwie 10-20 proc. kobiet, podczas gdy w populacji zachodniej aż 70-80 proc. Przyjmowanie preparatów z izoflawonoidami sojowymi zmniejsza takie objawy jak uderzenia gorąca, nadmierna potliwość, obniżenie nastroju. Soja w wielu badaniach wykazała pozytywny wpływ na profil lipidowy pacjentek, przez obniżenie stężenia LDL, wzrost HDL i obniżenie całkowitego cholesterolu, co w konsekwencji dawało działanie przeciwmiażdżycowe. Poprawia elastyczność naczyń krwionośnych i zmniejsza ciśnienie tętnicze krwi. Zwiększa gęstość tkanki kostnej, przez co zapobiega złamaniom osteoporotycznym. Istnieją doniesienia o właściwościach przeciwnowotworowych wyciągów sojowych, których mechanizmu upatruje się w hamowaniu angiogenenzy, aktywacji apoptozy, inhibicji topoizomerazy II w DNA oraz inhibicji kinazy tyrozynowej w białkach. Soja ma też działanie antyoksydacyjne. Stosowanie soi jest bezpieczne. Może jednak uczulać.

Koniczyna czerwona

W medycynie ludowej napar z tej rosnącej na łąkach i pastwiskach pięknie kwitnącej rośliny, stosowano jako środek wykrztuśny, moczopędny, mlekopędny, przeciwobrzękowy, hamujący nadmierne krwawienia miesiączkowe. Od 1999 roku są prowadzone badania nad jej działaniem łagodzącym objawy związane z menopauzą. Dziś wiadomo, że pacjentki stosujące preparaty z koniczyną czerwoną odczuwają poprawę nastroju i ogólnego stanu psychicznego – zmniejsza się nerwowość, rozdrażnienie. Silnie zaznaczone jest także działanie łagodzące uderzenia gorąca, ograniczone jest nadmierne pocenie i poty nocne. Przeciwdziała atrofii w obrębie pochwy, przez co poprawia jakość życia seksualnego. Koniczyna czerwona pozytywnie wpływa na profil lipidowy przez obniżenie stężenia całkowitego cholesterolu i frakcji LDL. Zwiększa się elastyczność naczyń krwionośnych, zmniejsza ryzyko zakrzepicy. Zapobiega spadkowi gęstości kości. Poprawia kondycję włosów i paznokci, uwodnienie, strukturę i ogólny stan skóry. Koniczyna wykazuje działanie antyoksydacyjne, przeciwnowotworowe, przeciwzapalne. Nie zanotowano przy tym znaczących działań niepożądanych, w tym działania alergizującego.

Pluskwica groniasta

Pochodzi z Ameryki Północnej, gdzie od wielu wieków była wykorzystywana przez Indian jako roślina lecznicza, między innymi w dolegliwościach kobiecych. Wyciągi z pluskwicy charakteryzują się działaniem serotoninergicznym oraz dopaminergicznym, dzięki czemu łagodzą objawy psychosomatyczne takie jak: wyrzuty gorąca, tachykardia, czy niestabilność emocjonalna. Wywiera również niezwykle korzystny wpływ na przebieg osteoporozy. Cimicifuga zwiększa aktywność osteoblastow budujących kości, a zmniejsza aktywność osteoklastów, degradujących je. Poprawia stan śluzówki pochwy, działa przeciwnowotworowo. Pluskwica nawet w dużych dawkach nie wykazuje działania toksycznego.

Terapia z apteki

Wybierając dla pacjentki odpowiedni preparat fitoestrogenowy należy zwrócić koniecznie uwagę, jakie objawy są dominujące. Jeśli pojawia się nerwowość i rozdrażnienie oraz trudności ze spaniem czy nocne poty, wskazany będzie dodatek melisy i szyszek chmielu. Jeśli pacjentka ma problemy z utrzymaniem wagi, pomocny może okazać się dodatek piperyny. Jeśli dodatkowo nie przyjmuje żadnych suplementów diety, można zaproponować jej preparaty z witaminą D i wapniem, a także z witaminami z grupy B czy mikroelementami.
Fitoterapia objawów klimakterycznych, zgodnie z dzisiejszą wiedzą jest skuteczna i bezpieczna.

Bibliografia

1. Lamer-Zarawska E., Kowal-Gierczak B., Niedworok J.: „Fitoterapia i leki roślinne”, PZWL, Warszawa 2007
2. Gryszczyńska A., Gryszczyńska B., Opala B., Łowicki Z.: „Zastosowanie roślin leczniczych w menopauzie. Cz.I” , Postępy Fitoterapii 2/2012, 79-92
3. Gryszczyńska A., Gryszczyńska B., Opala B., Łowicki Z.: „Zastosowanie roślin leczniczych w menopauzie. Cz.II” , Postępy Fitoterapii 3/2012, 173-183
4. Pertyński T. , Stachowiak G.: „Współczesne poglądy na opiekę menopauzalną”; Przew Lek 2010; 2: 146-148
5. Krajewska J.: „Surowce pochodzenia naturalnego stosowane w menopauzie”; Lek w Polsce 24. Nr03/2014, 48-55

Podobne wiadomości

Nie ma możliwości dodania komentarza