Według Światowej Organizacji Zdrowia na świecie powszechnie występuje zapalenie dziąseł, a u dorosłych początkowe zapalenie przyzębia, którego efektem może być utrata zębów. Schorzenie to ma wpływ na zdrowie całego organizmu, dlatego warto mu zapobiegać.
Badania epidemiologiczne przeprowadzone w Polsce wykazały, że zapalenie przyzębia to problem dotyczący około 70 proc. populacji osób dorosłych. Zapalenie przyzębia (paradontoza, paradentoza, łac. Periodontitis) to choroba tkanek przyzębia, czyli dziąsła, ozębnej (tkanki między zębem a kością) oraz kości żuchwy. Jej przyczyną są najczęściej bakterie gromadzące się na powierzchni zębów, jako efekt niedostatecznej higieny jamy ustnej oraz nieusuwania kamienia nazębnego. Niewłaściwe szczotkowanie zębów nie jest jednak jedynym czynnikiem odpowiedzialnym za rozwój choroby. Paradontoza może być wynikiem wad zgryzu, uwarunkowań genetycznych, niewłaściwego sposobu odżywania (brak witaminy C). Sprzyja chorobom takim jak: reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzyca, zaburzenia hormonalne, zaburzenia wydzielania śliny czy bruksizm (nawykowe zgrzytanie zębami). Zapalenie przyzębia częściej występuje u osób palących papierosy, a także po 35. roku życia.
Objawy zapalenia
Pierwszymi symptomami zapalenia przyzębia mogą być napuchnięte i lekko krwawiące dziąsła. Chorobie towarzyszy często nieprzyjemny zapach z ust. Odsłonięte szyjki zębowe stają się wrażliwe na zmiany temperatury i pacjent odczuwa ból w czasie jedzenia gorących lub zimnych posiłków. W dłużej trwającym zapaleniu przyzębia dochodzi do zmiany zabarwienia dziąsła oraz położenia dziąsła brzeżnego w stosunku do korony zęba.
W zaawansowanym stadium choroby, z powodu ubytku kości, następuje rozchwianie i wypadanie zębów.
Paradontoza może przebiegać również bez objawów, a jedynym jej symptomem jest odsłonięcie się korzeni zębów i bolesność szyjek zębowych. Zarówno w jednym, jak i drugim przypadku, nieleczona paradontoza zwiększa ryzyko wystąpienia chorób serca oraz nowotworów.
Leczenie
Leczenie zapalenia dziąseł i przyzębia powinno rozpocząć się od usunięcia płytki bakteryjnej, kamienia nazębnego oraz poprawienia techniki szczotkowania jamy ustnej. Nieleczone zapalenie dziąseł może przejść w paradontozę, dlatego warto skorzystać z profesjonalnych zabiegów wykonywanych przez lekarza stomatologa, takich jak: scaling (zabieg usunięcia za pomocą ultradźwięków złogów nad- i poddziąsłowych) czy kiretaż (wygładzanie i oczyszczanie powierzchni korzenia i kieszonek dziąsłowych z kamienia). Preparaty dostępne w aptece wykazują przede wszystkim działanie kojące na tkanki jamy ustnej oraz działanie przeciwbakteryjne. Do najpopularniejszych preparatów należą: rozwory i nalewki na bazie roślinnej (Azulan, Septosan, Dentosept), preparaty z chlorheksydyną (Eludril, Kin, Corsodyl) oraz roztwory do miejscowego pędzlowania (Dentosept A).
Chlorheksydyna
Jest to organiczny związek chemiczny wykazujący działanie bakteriostatyczne i bakteriobójcze. Używany jest jako substancja czynna w płukankach i żelach doustnych. Środki te w stężeniu 0,1% i 0,2% eliminują bakterie próchnicotwórcze zawarte w płytce nazębnej. Aktywność substancji zwiększa się w roztworach alkoholowych.
Profilaktyka Jak uchronić się przed paradontozą:
- Myj zęby minimum dwa razy dziennie, miękką szczoteczką.
- Używaj past o działaniu przeciwzapalnym, ściągającym i przeciwbakteryjnym.
- Po umyciu zębów stosuj płyny do płukania jamy ustnej oraz nić dentystyczną.
- Jedz warzywa i owoce z dużą zawartością witaminy A i C.
- Odwiedzaj co pół roku stomatologa i usuwaj kamień nazębny.
Roztwory na bazie roślinnej
Preparaty na bazie roślinnej stosuje się w zapaleniu dziąseł, powierzchniowym zapaleniu przyzębia oraz pomocniczo w paradontozie jako środki ściągające i przeciwzapalne. Wyciągi roślinne wykorzystywane najczęściej w tego typu preparatach to: ziele mięty pieprzowej (działanie przeciwbólowe i odkażające), liść szałwii (hamuje krwawienie z dziąseł), kłącze tataraku (zwiększa wydzielanie śliny w jamie ustnej), kora dębu (wykazuje działanie ściągające), ziele arniki (działanie przeciwobrzękowe, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne) oraz ziele tymianku i koszyczek rumianku (działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne).
Pasty i koncentraty
Popularną grupą preparatów dostępnych w aptece są pasty (Meridol, Lacalut, Sulphodent) i koncentraty past do zębów (Ajona). Wykorzystywane są do codziennej higieny jamy ustnej przy krwawieniach i stanach zapalnych dziąseł oraz paradontozie. Pasty tego typu zawierają dużą zawartość wapnia i fosforu, które działają reminalizująco na szkliwo i wzmacniają uzębienie. Pomocniczo stosuje się też żele stomatologiczne, na przykład borowinowe (Pelogel), przeznaczone do wcierania w chore miejsca. Preparaty wmasowuje się w dziąsła przy pomocy opuszka palca lub miękkiej szczoteczki do zębów 2 do 3 razy dziennie przez okres 2 do 3 tygodni. Żele stosuje się po przeprowadzonym leczeniu stomatologicznym.
Pod dużym ciśnieniem
Leczeniem paradontozy zajmują się również sanatoria, takie jak: Ciechocinek, Kamień Pomorski, Buska Zdrój. W ośrodkach wykorzystuje się wodę pod ciśnieniem, która oczyszcza kieszonki oraz przestrzenie międzyzębowe, co powoduje, że dziąsła nie krwawią, a zęby są bardziej stabilne. Wśród najczęściej wykorzystywanych wód można wymienić: wody siarkowe, solanki, wody żelaziste oraz morskie.
Nieleczone zapalenie dziąseł i przyzębia prowadzi do utraty zębów. Farmaceuta powinien poinformować pacjenta, że w razie pojawienia się ropy między zębami, krwawienia z dziąseł podczas mycia zębów, utrzymującego się bólu i obrzęku mimo pielęgnacji jamy ustnej, niezbędna jest konsultacja stomatologiczna.
Bibliografia:
1. Lee D.W. Periodontitis and dental implant loss. Evid Based Dent 2014;15(2): 59-60.
2. Sgolastra F., Petrucci A., Severino M., Gatto R., Monaco A. Periodontitis, implant loss and peri-implantitis. A meta-analysis. Clin Oral Implants Res 2013; doi: 10.1111/clr.12319.
3. Naiktari R.S., Gaonkar P., Gurav A.N., Khiste S.V. A randomized clinical trial to evaluate and compare the efficacy of triphala mouthwash with 0.2% chlorhexidine in hospitalized patients with periodontal diseases. J Periodontal Implant Sci 2014; 44(3): 134-140.
