profilaktyka-medycyna-przyszlosci
fot. archiwum

Profilaktyka medycyną przyszłości

Medycyna prewencyjna jest wyzwaniem dla medycyny XXI wieku – na ten temat dyskutowało ponad 1400 lekarzy podczas III Międzynarodowej Konferencji „Profilaktyka Zdrowotna Medycyną Przyszłości”. Uczestniczyli w niej pediatrzy, neonatolodzy, lekarze rodzinni, ginekolodzy‑położnicy, a także dietetycy i logopedzi.

Współczesna medycyna powoli zaczyna koncentrować się nie tylko na leczeniu, ale także na zapobieganiu chorobom. Coraz więcej nowych badań potwierdza fakt, że wczesny okres życia: pierwsze 1000 dni, wliczając w to okres prenatalny, ma ogromny wpływ na zdrowie i rozwój intelektualny nie tylko w okresie dzieciństwa, ale też w dorosłym życiu. Coraz więcej też wiadomo na temat tego, w jaki sposób w ciągu pierwszych 1000 dni życia dziecka można wpływać na jego dalszy rozwój.

Decydujący czas

– Jeśli położnicy nie dopilnowują standardów, które są zalecane w ciąży, to często są odpowiedzialni za problemy, z którymi potem spotykają się pediatrzy – mówił prof. Tomasz Paszkowski, ginekolog‑położnik, kierownik III Katedry i Kliniki Ginekologii UM w Lublinie. Chodzi zwłaszcza o sposób odżywiania się i przyjmowanie suplementów, gdyż jakiekolwiek niedobory mają ogromny wpływ na zdrowie dziecka. – W ostatnich latach coraz więcej mówi się o epigenetyce: okazuje się, że sposób odżywiania kobiety w ciąży może mieć odległy wpływ na zdrowie jej dziecka, gdyż w okresie prenatalnym programuje się metabolizm, który może mieć wpływ również na kolejne pokolenia. Pewnych błędów nie będziemy mogli naprawić przez lata – podkreślał prof. Piotr Socha, pediatra i gastroenterolog, ordynator oddziału Gastroenterologii, Hepatologii i Zaburzeń Odżywiania w Instytucie „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka”.

Należy tak planować dietę i suplementację podczas ciąży, by nie doprowadzać do niedoborów pokarmowych. Szczególnie ważnych w tym okresie jest pięć suplementów, tzw. big five, czyli kwas foliowy, witamina D3, DHA, jod, żelazo.

Docenione DHA

Kwasy DHA to ważny składnik diety, który warto suplementować. Prof. Susan Carlson z Uniwersytetu Medycznego w Kansas oraz Uniwersytetu Missouri-Kansas City przytoczyła szereg badań, które potwierdzają, że przyjmowanie DHA w czasie ciąży wpływa na rozwój układu nerwowego dziecka, a także jego rozwój intelektualny. Jest to widoczne już w pierwszym roku życia, jednak efekty utrzymują się przez kolejne lata. Dzieci, których matki przyjmowały w czasie ciąży DHA, lepiej wypadały w testach na inteligencję, potrafiły lepiej skupić uwagę. Różnice było widać już w wieku 9. miesięcy – te dzieci, których matki przyjmowały DHA w ciąży, uzyskiwały lepsze wyniki, jeśli chodzi o koncentrację.

Inne badanie wykazało, że przyjmowanie przez matkę 600 mg DHA z alg od 14. tygodnia ciąży było skorelowane z dłuższym czasem trwania ciąży, mniejszym ryzykiem porodu przedwczesnego, mniejszym ryzykiem urodzenia dziecka z niską masą ciała. – Kwasy DHA mają korzystny wpływ na rozwój kognitywny i neurologiczny, zdolność widzenia, utrzymywania uwagi, umiejętności werbalne, rozwój funkcji poznawczych. Chronią dziecko przed alergią. Mają też wpływ na skład ciała: dzieci, których matki przyjmowały DHA w ciąży, w wieku 5 lat były szczuplejsze i miały mniejszą tkankę tłuszczową niż ich rówieśnicy – mówiła Suzan Carlson.

Prelegentami konferencji byli wybitni eksperci z zagranicy:

• prof. Cornelieke S.H. Aarnoudse-Moens z Academic Medical Center w Amsterdamie,

• Dominique Bremond-Gignac, kierownik katedry okulistyki pediatrycznej Picardie Jules Verne University oraz University Hospital Amiens,

• Susan E. Carlson, profesor ds. Żywienia Uniwersytetu Medycznego w Kansas oraz profesor kliniczny położnictwa i ginekologii na Uniwersytecie Missouri-Kansas City,

• Carlos Lifschitz, pediatra i gastroenterolog dziecięcy z Italiano Hospital w Buenos Aires, Alan Silverman, profesor nadzwyczajny w Medical College of Wisconsin, szef personelu medycznego Wydziału Psychologii Pediatrycznej w Szpitalu Dziecięcym Wisconsin.

×

Kwasy DHA są ważne dla dzieci, ale należy o nich myśleć przez całe życie. Niezbędne są też osobom dorosłym, również starszym – podkreślał prof. Carlos Lifschitz z Italiano Hospital w Buenos Aires, mówiąc o tym, jak zachować młodość w wieku 100 lat: – Osoby starsze bardzo często mają niedobory witamin z grupy B, zwłaszcza B1, B2, B12, a także witamin PP i C oraz kwasu foliowego. Tymczasem odpowiednia ilość witamin w diecie osób starszych zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera.

Bardzo ważną rolę odgrywają też kwasy DHA. U osób, które w wieku 55 lat przez 24 tygodnie przyjmowały 900 mg DHA z alg, poprawiało się kojarzenie i zdolności zapamiętywania. Ważne jest jednak to, by rozpocząć suplementację zanim pojawią się objawy otępienne – mówił prof. Carlos Lifschitz, podkreślając wagę profilaktyki.

Pod specjalnym nadzorem

Grupą szczególnego ryzyka, jeśli chodzi o odległe konsekwencje ciąży i porodu, są wcześniaki, dlatego powinny być pod specjalną opieką.

– Nie ma wątpliwości, że również w przypadku wcześniaków jest bardziej wskazany poród naturalny i należy nim kończyć ciążę, jeśli to tylko możliwe – podkreślał doc. Jan Mazela, kierownik Kliniki Zakażeń Noworodka UM w Poznaniu, prezentując standardy postępowania z noworodkiem urodzonym przedwcześnie. Jeżeli to możliwe, to nie należy spieszyć się z przecinaniem pępowiny. Opóźnione odpępnienie powoduje u noworodka wzrost o około 20 proc. objętości krwi i o około 50 proc. objętości krwinek czerwonych, lepsze wartości ciśnienia tętniczego oraz zmniejszenie liczby martwiczych zapaleń jelit. Do większości pozytywnych zmian dochodzi w pierwszej minucie porodzie, dlatego na świecie już od dwóch lat mówi się o zaleceniach dotyczących opóźnienia odpępnienia dziecka o 1-3 minuty. Takie też niedługo mają być polskie zalecenia, opracowywane obecnie przez prof. Marię Borszewską-Kornacką.

Ze względu na niedojrzałość i ryzyko rozwinięcia się chorób, wcześniaki powinny być objęte kompleksową opieką po wypisie ze szpitala, a także w ciągu kolejnych lat życia.

Wykłady wygłosili też polscy specjaliści:

• prof. Tomasz Paszkowski, Kierownik III Katedry i Kliniki Ginekologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, • prof. Andrzej Tomasz Radzikowski, kierownik Kliniki Gastroenterologii i Żywienia Dzieci,

• prof. Piotr Socha, ordynator oddziału Gastroenterologii, Hepatologii i Zaburzeń Odżywiania w Instytucie „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka”,

• prof. Hanna Szajewska, pediatra, kierownik Kliniki Pediatrii WUM,

• dr hab. n. med. Piotr Albrecht, kierownik Kliniki Gastroenterologii i Żywienia Dzieci WUM,

• dr hab. Jan Mazela, kierownik Kliniki Zakażeń Noworodka UM w Poznaniu,

• dr Marcin Matczak, specjalista praktyki prawa farmaceutycznego.

×

Niedobory po urodzeniu

Niedobory pokarmowe po urodzeniu mogą również mieć niekorzystny wpływ na dalszy rozwój dziecka. Najbardziej są na nie narażone dzieci z zaburzeniami karmienia, dlatego trzeba znaleźć skuteczny sposób na ich pokonanie – mówił prof. Alan Silverman z Wydziału Psychologii Pediatrycznej Szpitala Dziecięcego w Wisconsin. – Na bazie kliniki prof. Silvermana w Centrum Zdrowia Dziecka stworzyliśmy zespół zaburzeń karmienia; być może w Polsce będzie można wkrótce rozwiązywać problemy tych dzieci, którymi do tej pory nikt się nie interesował – komentował wykład prof. Piotr Socha.

Na niedobory pokarmowe szczególnie narażone są też dzieci z alergią pokarmową: można jednak temu zapobiec dzięki odpowiedniej interwencji żywieniowej. Przede wszystkim nie powinno się zbyt pochopnie diagnozować alergii pokarmowej. – Ponad 90 proc. reakcji alergicznych u dzieci jest spowodowanych przez bardzo ograniczoną ilość produktów. Są to najczęściej: białka mleka krowiego, żółtko jaja, pszenica, soja, ryby. Dlatego diety eliminacyjne wcale nie muszą być rozległe. Niestety, często do naszej kliniki zgłaszają się dzieci na bardzo rozbudowanych dietach eliminacyjnych. A im więcej produktów jest eliminowanych, tym większe ryzyko niedoborów składników mineralnych i witamin – podkreśliła prof. Hanna Szajewska, kierownik Kliniki Pediatrii WUM.

Paracetamol versus ibuprofen

– Z ankiety przeprowadzonej w mojej klinice wynika że 12 proc. rodziców podawało dzieciom aspirynę, mimo że dzieciom do 12. roku życia powinno się podawać tylko leki zawierające paracetamol lub ibuprofen – alarmowała prof. Teresa Jackowska.

Paracetamol i ibuprofen wydają się lekami bezpiecznymi dla dzieci, jednak warto pamiętać o różnicach pomiędzy nimi, podkreślili prof. Piotr Socha i prof. Andrzej Radzikowski z Kliniki Gastroenterologii i Żywienia Dzieci WUM. – Są sytuacje, w których lepiej zastosować paracetamol: młody wiek dziecka (niemowlęta do 3. miesiąca życia), bóle brzucha, biegunka, wymioty. Paracetamol jest też lekiem z wyboru u pacjentów z cholestazą, żylakami przełyku, powinno się go też stosować w przebiegu ospy wietrznej czy mononukleozy. Zawsze wtedy, gdy mamy wątpliwości, co stosować, wybierajmy paracetamol.

prof. Tomasz Paszkowski  Kierownik III Katedry i Kliniki Ginekologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

prof. Tomasz Paszkowski

Big five w ciąży

prof. Tomasz Paszkowski Kierownik III Katedry i Kliniki Ginekologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

Tolerując niedobory witaminowo-mineralne w ciąży jako położnicy, generujemy problem na późniejsze lata. Dzieci kobiet, które w czasie ciąży miały niedobory niektórych składników mineralnych, częściej chorują, są bardziej narażone na astmę, ADHD, gorzej rozwijają się intelektualnie. Coraz więcej dziś wiadomo o tym, jak duży wpływ na całe życie ma 1000 pierwszych dni dziecka. Najważniejsze z nich to te, które spędza w łonie mamy.
Big five to wielka piątka składników kluczowych dla rozwoju dziecka: kwas foliowy, witamina D3, jod, DHA, żelazo. Niektórzy eksperci twierdzą, że wystarczy, jeśli kobieta odpowiednio się odżywia. Często nie jest to możliwe, gdyż aby wraz z dietą dostarczyła organizmowi odpowiednią ilość kwasu foliowego, musiałaby zjeść codziennie 1 kg szpinaku, 200 g wątróbki, 800 g zielonych warzyw, a odpowiednią dawkę witaminy D – 30 żółtek jaj i 8 puszek tuńczyka!

Co druga kobieta albo w ogóle nie przyjmuje kwasu foliowego przed ciążą, albo nie taką dawkę, jaka jest konieczna. Kwas foliowy jest niezbędny nie tylko po to, aby zapobiec wadom cewy nerwowej, ale też do prawidłowego rozwoju mózgu, rozwoju intelektualnego dziecka.

Dzięki podawaniu DHA możemy zmniejszyć ryzyko porodu przedwczesnego. Badania pokazały, że przyjmowanie 400 mg DHA w II trymestrze zmniejsza o ponad 25 proc. liczbę infekcji dróg oddechowych i kataru siennego. Maleje też ryzyko astmy alergicznej. Dzieci matek, które przyjmowały odpowiednią ilość DHA w ciąży, w wieku
4 lat miały IQ o ponad 4 punkty wyższe od tych, których matki nie przyjmowały DHA. Obecnie rekomenduje się przyjmowanie od samego początku ciąży 500-600 mg kwasów DHA dziennie, a w przypadku grupy wysokiego ryzyka porodem wcześniejszym – nawet 1000 mg dziennie. Tę ilość może zapewnić jedzenie dwóch porcji świeżych ryb atlantyckich tygodniowo.

100 proc noworodków w Polsce ma niedobory witaminy D3, bez względu na to, czy urodziły się zimą, czy latem, dlatego powinno się suplementować witaminę D3 u kobiet w ciąży przez cały rok. Witamina D wpływa na rozwój intelektualny dziecka, na układ nerwowy, podatność na infekcje, astmę. Są też badania, które łączą niedobór witaminy D3 ze schizofrenią: być może odpowiednia ilość witaminy D podczas ciąży mogłaby zapobiec ponad 43 proc. przypadków schizofrenii.
W Polsce jest powszechny niedobór jodu, dlatego podczas całej ciąży zaleca się przyjmowanie 150 mcg jodu. Jednak tylko co druga ciężarna przyjmuje taką dawkę jodu. Niedobory są częstą przyczyną opóźnienia intelektualnego dzieci: 15 proc. dzieci matek z niedoczynnością tarczycy ma w wieku 7-9 lat IQ 85! Dzieci matek z ciężkimi niedoborami we wczesnej ciąży witaminy D cztery razy częściej rodzą dzieci, u których rozwija się potem ADHD i autyzm.

Zdania ekspertów są podzielone, jeśli chodzi o żelazo. Niektórzy są zdania, że każda kobieta w ciąży powinna przyjmować profilaktycznie dawkę żelaza, by nie dopuścić do niedokrwistości. Inni są zdania, że gdy poziom hemoglobiny spadnie poniżej 11, trzeba rozpocząć leczenie. Na niedobory są szczególnie narażone wegetarianki oraz kobiety z zaburzeniami wchłaniania. Przy wyborze preparatu żelaza dla kobiet w ciąży bardzo ważne jest to, czy jest on dobrze tolerowany.

Podobne wiadomości

Nie ma możliwości dodania komentarza