Wszawica głowowa jest powszechnie uznawana za chorobę wstydliwą, kojarzona z brakiem higieny. Najczęściej pojawia się na początku jesieni w dużych skupiskach ludzkich.
Wszawica głowowa (pediculosis capitis) to choroba pasożytnicza wywoływana przez wesz ludzką. Powszechnie istnieje fałszywe przekonanie, że wszawica jest chorobą związaną z brakiem higieny. Jednakże mimo rozwoju warunków sanitarnych na świecie, wciąż pozostaje jedną z najczęstszych chorób występujących u ludzi, i do dnia dzisiejszego stanowi poważny problem epidemiologiczny.
Czym jest wesz głowowa?
Wesz głowowa to mały owad wielkości główki od zapałki, który żyje na owłosionej skórze głowy, szczególnie w okolicy potylicznej oraz skroniowej. Samica składa jajeczka zwane gnidami (jednorazowo około 10 jajeczek), które bardzo silnie przyklejają się do włosów. Po około 7-10 dniach wylęgają się z nich larwy. Dorosłe osobniki bardzo łatwo rozprzestrzeniają się z człowieka na człowieka za pomocą przedmiotów wspólnego użytku (grzebień, czapka, pościel). Wszawica głowy najczęściej występuje u przedszkolaków i młodzieży szkolnej, ale do zarażenia może dojść również wśród osób dorosłych.
Terapia
Leczenie wszawicy głowowej odbywa się za pomocą preparatów owadobójczych stosowanych na owłosioną skórę głowy. Środki te są powszechnie dostępne w aptece, należy jednak pamiętać, aby przestrzegać zaleceń zawartych w ulotce leku oraz powtórzyć zabieg zgodnie z zaleceniami producenta (najczęściej po około tygodniu). Jeśli w trakcie leczenia wystąpi świąd, który wywołuje silną potrzebę drapania się (co może prowadzić do wystąpienia obrzęku, zaczerwienienia, strupa), należy udać się do lekarza dermatologa, ponieważ bez specjalistycznego leczenia może dojść do powikłań bakteryjnych. W leczeniu wszawicy stosuje się najczęściej preparaty w postaci: szamponów, emulsji, proszków, kremów, żeli czy nalewek ziołowych. Preparaty te zawierają w swym składzie substancje, które skutecznie zabijają dorosłe osobniki. Do walki z gnidami najlepiej zastosować specjalistyczny grzebień, który bardzo często dołączony jest do preparatów stosowanych w leczeniu wszawicy głowy.
Metody leczenia
W leczeniu wszawicy głowy stosuje się metody mechaniczne, czyli czesanie włosów przy pomocy specjalistycznego grzebienia, w celu usunięcia gnid i zabitych, dorosłych osobników wszy. Jednocześnie pomocne może okazać się zastosowanie ziołowych preparatów roślinnych zawierających olejki roślinne o działaniu owadobójczym i przeciwpasożytniczym. Jednak najlepiej działającymi preparatami są środki zawierające substancje chemiczne, jak na przykład dimetikon czy cyklometikon-5, gdyż tego typu preparaty skutecznie i szybko zabijają wszy (tabela).
Permetryna czy dimetikon i cyklometikon-5?
Permetryna to organiczny związek chemiczny, który wykorzystywany jest jako składnik szamponów przeciw wszom o szerokim zakresie właściwości owadobójczych. Mechanizm działania związany jest z zaburzeniem przewodnictwa w układzie nerwowym wszy i jego porażenia.
Obecnie zdecydowanie częściej do produkcji preparatów na wszy wykorzystuje się dimetikon oraz cyklometikon-5, mieszaninę bezwonnych silikonów, których mechanizm działania związany jest z blokowaniem otworów oddechowych wszy (przetchlinek), co powoduje zaburzenia procesu oddychania owada. Do tego zmniejszona ilość tlenu zaburza gospodarkę wodną wszy, przez co wesz nie może przetworzyć wody, którą pobiera z krwi żywiciela. W wyniku tego dochodzi do zabicia owada. Cyklometikon-5 dodatkowo rozpuszcza wydzielinę, za pomocą której wszy przytwierdzają gnidy do włosów. Ułatwia to usuwanie jajeczek w czasie mycia głowy, bez potrzeby wyczesywania grzebieniem.
Tradycyjne metody
Znaną metodą leczenia wszawicy głowy jest stosowanie preparatów zawierających w swym składzie nalewkę z wrotyczu, z ziela ostróżki polnej czy z ziela piołunu. Najczęściej włosy zwilża się obficie tego typu preparatem, zawiązuje na głowie folię lub ręcznik i pozostawia na 2-3 godziny. Ze względu na właściwości owadobójcze i przeciwpasożytnicze użytych ziół preparat niszczy wszy. Po zastosowanej kuracji należy dokładnie umyć głowę i wyczesać włosy specjalnym grzebieniem.
Elektroniczny grzebień
Ten nowoczesny grzebień do wyczesywania wszy to produkt medyczny, który może być elementem uzupełniający w leczeniu wszawicy głowy. Urządzenie działa na zasadzie wytworzenia na ząbkach grzebienia bezpiecznego dla użytkownika ładunku elektrycznego, który poraża wszy głowowe. Powoduje to, że wszy giną bezpośrednio po zabiegu.
W trakcie leczenia
Równocześnie lub po zakończeniu leczenia pacjenta preparatami na wszy, należy pamiętać o wygotowaniu pościeli, ręczników oraz bielizny w temperaturze powyżej 60°C oraz wyprasowaniu żelazkiem o temperaturze 250°C. Mimo prania i prasowania zaleca się, aby nie używać przez okres 2-3 tygodni zakażonej bielizny.
Szczotki, grzebienie powinno się wygotować w wodzie co najmniej przez 5 minut lub namoczyć w alkoholu albo silnym środku czyszczącym około godzinę. Zaleca się również odkurzenie i odkażenie środkami przeciw wszom przedmiotów, które miały kontakt z zarażoną osobą. Należy także pamiętać, że leczeniu powinna być poddana cała rodzina mająca kontakt z osobą zarażoną, w celu uniknięcia wtórnego zakażenia.
| Nazwa preparatu | Skład | Sposób użycia |
| Hedrin | dimetikon i cyklometikon-5 | Rozprowadzić równomiernie roztwór na suche włosy i wmasować preparat. Pozostawić roztwór na głowie przez minimum 8 godzin lub całą noc. Umyć włosy zwykłym szamponem, spłukać obficie wodą i wysuszyć. |
| Paranit | olej mineralny, środki pianotwórcze, substancja zapachowa | Rozprowadź równomiernie szampon na suchych włosach i pozostawić na 10 minut. Zwilżyć włosy niewielką ilością wody, aby szampon zaczął się pienić. Umyć i dokładnie spłukać włosy. Przed wysuszeniem dokładnie wyczesać włosy specjalnym gęstym grzebieniem. |
| Pedicul Hermal | 100% czystego dimetikonu | Płyn nakładać na suche włosy aż do całkowitego zwilżenia płynem włosów i skóry głowy. Pozostawić na minimum 10 minut. Wyczesać włosy za pomocą załączonego grzebienia do gnid. Następnie należy dokładnie umyć włosy ciepłą wodą i zwykłym szamponem. |
| Linicin Lotion | dimethicone, tocopheryl acetate, prunus armeniaca, prunus dulcis | Po zastosowaniu należy zmyć lotion za pomocą szamponu i spłukać letnią wodą. Następnie należy wyczesać włosy dołączonym do opakowania grzebieniem do usuwania wszy. |
| Harton | dimetikon, olej parafinowy, nafta kosmetyczna, alkohol izopropylowy | Nanieść preparat na suche włosy i skórę głowy aż do ich całkowitego zwilżenia. Pozostawić preparat na włosach przez godzinę. Gęstym grzebieniem usunąć martwe wszy. Następnie umyć głowę zwykłym szamponem i spłukać obficie wodą. |
| Sora Forte szampon leczniczy | 1 ml szamponu leczniczego zawiera 10 mg permetryny oraz substancje pomocnicze | Na zmoczone włosy nałożyć szampon leczniczy i równomiernie go rozprowadzić, ze szczególnym uwzględnieniem obszaru za uszami i z tyłu głowy. Włosy należy masować aż do uzyskania obfitej piany. Uzyskaną pianę należy pozostawić na 10 minut, a następnie spłukać włosy wodą i starannie wyczesać grzebieniem dołączonym do opakowania, w celu usunięcia martwych wszy i jaj (gnid). Po upływie 10 dni, kurację należy powtórzyć. |
| Sora Płyn | Dimetikon | Płyn nakładać na suche włosy aż do całkowitego zwilżenia włosów i skóry głowy. Pozostawić na 10 minut, wyczesać włosy pasmo po paśmie za pomocą załączonego gęstego grzebienia higienicznego. Po dokładnym oczyszczeniu włosów należy je starannie umyć ciepłą wodą i odpowiednim do rodzaju włosów szamponem. |
| Delacet | 100 g płynu zawiera: nalewka z ostróżeczki 96 g, kwasoctowy 80%- 4g. Zawiera 59-65% obj. etanolu |
Tradycyjnie stosuje się podany schemat stosowania:
włosy zwilżyć obficie płynem Delacet, zawiązać chustką lub folią i pozostawić na 2-3 godziny. następnie dokładnie umyć włosy wodą i wyczesać gęstym grzebieniem. |
Piśmiennictwo dostępne u autorki
