infekcje u dzieci
fot. Fotolia

Infekcje u dzieci

O ile u dorosłych nie ma problemu z rozpoznaniem przeziębienia, czy znacznie bardziej gwałtownie przebiegającej grypy, o tyle infekcje u dzieci rozpoznawane są trochę trudniej.

Układ immunologiczny dziecka nie jest jeszcze w pełni dojrzały, a to przekłada się na zwiększoną podatność na infekcje. Noworodki przez około półtora miesiąca po porodzie chronione są przez przeciwciała pochodzące od matki. Pod wpływem antygenów wirusowych czy bakteryjnych atakujących młody organizm, a także w efekcie szczepień, układ odpornościowy dziecka zaczyna produkować przeciwciała zwalczające mikroorganizmy chorobotwórcze. Około 3-4. roku życia pozwala to już na efektywną walkę z infekcjami, ale dopiero około 12. roku życia organizm dziecka osiąga pełną wydolność immunologiczną.

Przyczyną przeziębienia są najczęściej infekcje wirusami z rodzaju rhinowirusów i coronawirusów. Do zakażenia dochodzi na drodze kropelkowej, a także przez bezpośredni kontakt już z chorymi osobami. W okresie noworodkowo-niemowlęcym należy zatem szczególną uwagę przykładać do dbałości o higienę i pamiętać m.in. o częstym myciu rąk przed kontaktem z dzieckiem.

Katar

Głównymi objawami przeziębienia u niemowląt i dzieci są katar, kaszel, stan podgorączkowy lub gorączka, a niekiedy także biegunka i wymioty. Kichanie jest częstym odruchem u noworodków i niemowląt. Ciągła obserwacja dziecka może pozwolić na odpowiednio wczesne zauważenie objawów przeziębienia, albowiem nawet banalny katar może stać się przyczyną poważniejszych dolegliwości. Bardzo ważne jest oczyszczanie jam nosowych i nawilżanie śluzówki, tak aby nie doprowadzić do powstania zwartej i trudnej do usunięcia wydzieliny. Do dyspozycji jest szereg aspiratorów wydzieliny, które pomagają w utrzymaniu prawidłowej higieny. W celu nawilżania śluzówki nosa można zastosować przepłukiwanie roztworem soli fizjologicznej, natomiast u starszych dzieci, przy pomocy nebulizatora, można wykonywać już także inhalacje.

Warto również polecać roztwory soli morskiej w sprayu: roztwory izotoniczne lub hipertoniczne. Roztwory izotoniczne służą nawilżaniu śluzówki, zaś hipertoniczne mają bardzo korzystne działanie w przypadku niedrożności przewodów nosowych. Można także polecać krople z chlorowodorkiem ksylometazoliny bądź oksymetazoliny – zakres stężeń stosowanych u dzieci, w zależności od wieku, mieści się w granicach od 0,025% do 0,5%. Należy jednak pamiętać, aby takich kropli nie stosować dłużej niż do czterech czy pięciu dni ze względu na możliwość wystąpienia anemizacji śluzówki nosa. Niektórzy producenci oferują krople zawierające ksylo- czy oksymetazolinę oraz dodatek substancji nawilżającej i regenerującej śluzówkę nosa – dekspantenol. Zastosowanie właśnie takich preparatów obarczone jest mniejszym ryzykiem jej uszkodzenia. Aby nie doprowadzić do spierzchnięcia skóry wokół nosa można zastosować natłuszczającą maść z witaminą A lub maść majerankową, która dodatkowo ułatwia oddychanie.

Korzystne efekty przyniesie także aplikacja na klatkę piersiową i plecy maści rozgrzewających i ułatwiających oddychanie. Są one bogate w olejki eteryczne (eukaliptusowy, rozmarynowy, sosnowy), które pod wpływem ciepła ciała ulatniają się ze skóry, przynosząc ulgę przy niedrożności jam nosowych, ułatwiając oddychanie oraz działając antyseptycznie. Na rynku pojawiły się również plastry przeznaczone do aplikacji na ubranie dziecka, które są nasączone olejkami eterycznymi. Tego typu preparaty nie powinny być stosowane u dzieci poniżej 3. roku życia, natomiast maści zawierające w składzie kamforę są przeciwwskazane u dzieci poniżej 6. roku życia.

Niedawno na rynku farmaceutycznym pojawiły się także preparaty złożone pochodzenia roślinnego, w postaci kropli do stosowania doustnego oraz syropów. W ich skład wchodzą ekstrakty z kwiatów dziewanny i bzu, ziela werbeny, korzenia goryczki i liści Andrographis paniculata. Mają one działanie sekretolityczne, powodujące rozrzedzenie śluzu zalegającego w górnych drogach oddechowych, a także korzystnie wpływają na układ immunologiczny. W zależności od rodzaju preparatu, mogą być stosowane powyżej 3. lub 6. roku życia.

Kaszel

Niemowlęta i dzieci nie kaszlą w ten sam sposób, dlatego bardzo ważne jest zwracanie uwagi na tę męczącą dolegliwość. Podczas przeziębienia u niemowląt występuje przyspieszony oddech, sapanie, szybciej porusza się klatka piersiowa i skrzydełka nosa. W przypadku takich objawów należy niezwłocznie zwrócić się do lekarza, gdyż przeziębienie bardzo szybko może przerodzić się w groźne dla życia dziecka zapalenie płuc.

W przypadku starszych dzieci rodzice często bezradnie rozkładają ręce, gdy mają określić, czy kaszel u dziecka jest produktywny i odkrztusza ono wydzielinę, czy jest on suchy i męczący. Od odpowiedzi na to pytanie zależy często trafny wybór specyfiku. Nie ma uniwersalnych syropów działających na suchy i mokry kaszel. Jeżeli dziecko ukończyło pierwszy rok życia, można polecić preparaty działające mukolitycznie i mukokinetycznie. Są to syropy zawierające ambroksol i bromheksynę. Rozrzedzają one zalegającą w drogach oddechowych wydzielinę oraz pobudzają ruch rzęsek, ułatwiając jej odkrztuszanie. Są to preparaty o smaku owocowym (truskawkowym, malinowym, owoców leśnych). U dzieci do 6. roku życia stosuje się syropy z ambroksolem w dawce 15 mg (5 ml), 2-3 razy na dobę, u dzieci w wieku powyżej 6 lat – w dawce 30 mg, 2-3 razy w ciągu doby. Bardzo ważne jest zwrócenie uwagi rodzicom na sposób i czas dawkowania tych preparatów. Nie powinno się ich podawać po godzinie 17, aby kaszel nie pojawiał się w nocy i aby dziecko spokojnie mogło spać. W walce z tzw. mokrym kaszlem pomocne mogą okazać się również syropy ziołowe zawierające wyciąg z liści bluszczu, babki lancetowatej, kwiatu dziewanny, korzenia prawoślazu. Należy jednak pamiętać, że niektóre z tych syropów zawierają w swym składzie wyciągi etanolowe i z tego względu nie powinny być stosowane u dzieci poniżej 12. roku życia.

Jeśli dziecko uskarża się na suchy i męczący kaszel, można zaproponować syropy zawierające w swym składzie cytrynian butamiratu. Stosuje się je u dzieci powyżej 2. roku życia. Butamirat należy do nieopioidowych leków przeciwkaszlowych – działając ośrodkowo, hamuje odruch kaszlu, a także nieznacznie rozszerza oskrzela. U dzieci do 6. roku życia stosowany jest w dawce 4 mg (5 ml) 3 razy na dobę, od 6 do 12 r.ż. – 8 mg, powyżej 12. roku życia – 12 mg w takim samym schemacie, do 3 razy w ciągu doby.

Kolejną substancją występującą w syropach o działaniu przeciwkaszlowym jest dekstrometorfan – działająca ośrodkowo pochodna morfiny, pozbawiona działania przeciwbólowego. Jest on przeciwwskazany u dzieci poniżej 6. roku życia; ale dostępne są preparaty złożone zawierające oprócz dekstrometorfanu wyciąg z lipy, przeznaczone do podawania w mniejszych dawkach już u dzieci powyżej 2. roku życia Dekstrometorfan wraz z chlorowodorkiem pseudoefedryny oraz chlorowodorkiem triprolidyny bywa stosowany w postaci syropów złożonych, u dzieci powyżej 12 r.ż., w leczeniu uporczywego suchego, męczącego kaszlu, wodnistego nieżytu nosa i obrzęku błony śluzowej nosa. Polecając tego typu preparaty do stosowania u starszych dzieci należy uczulić rodziców na liczne działania niepożądane mogące towarzyszyć ich podawaniu (senność, zawroty głowy, zaburzenia snu). Bardzo istotne jest także zapewnienie odpowiedniego poziomu nawilżenia powietrza w pokoju, w którym przebywa dziecko. Dzieci często skarżą się także na ból gardła. Dolegliwość mogą złagodzić leki działające miejscowo. Są one dostępne w postaci tabletek do ssania, płynów do płukania gardła oraz aerozoli.

Gorączka

Często infekcjom u dzieci towarzyszy gorączka bądź stan podgorączkowy. Niektóre z badań in vitro wykazały większą sprawność odpowiedzi immunologicznej w warunkach podwyższonej temperatury. Pojawiają się także opinie, że gorączka wpływa na upośledzenie fagocytozy i syntezy immunoglobulin wpływających na walkę z przeziębieniem. Nadal zatem toczy się dyskusja odnośnie roli gorączki w infekcjach, jednak aby zapobiec odwodnieniu i drgawkom u dzieci należy ją obniżać, gdy wzrośnie do poziomu 38,0-38,5°C.

Mamy do dyspozycji wiele postaci leku zawierających w swym składzie ibuprofen i/lub paracetamol. Są to zawiesiny (o smaku malinowym, bananowym, truskawkowym), czopki, kapsułki, a także granulaty (również przyjemne w smaku, waniliowo-truskawkowe) przeznaczone do bezpośredniego podawania dzieciom, rozpuszczające się w jamie ustnej. W zależności od wieku i preferencji smakowych dziecka, można zaproponować jedną z wymienionych i dogodnych dla chorego form postaci leku. Ibuprofen i paracetamol działają przeciwbólowo i przeciwgorączkowo, natomiast przewagą ibuprofenu jest jego działanie przeciwzapalne. Doustnie i doodbytniczo zaleca się stosowanie ibuprofenu w dawce 10mg/kg masy ciała co 6-8 godz., w maksymalnej dawce dobowej 40 mg/kg. Dzieci o wadze ponad 40 kg powinny otrzymywać 200-400 mg ibuprofenu doustnie (syrop, kapsułki). Paracetamol stosowany jest również doustnie i doodbytniczo w dawce 10-15 mg/kg masy ciała co 4-6 godz., przy maksymalnej dawce dobowej 90 mg/kg.

Warto pamiętać, aby dzieciom do 12. roku życia nie podawać preparatów kwasu acetylosalicylowego, ze względu na możliwość wystąpienia zespołu Reya. Bez porozumienia z lekarzem nie należy podawać również dzieciom preparatów zawierających metamizol.

Można również obniżać temperaturę za pomocą zimnych okładów na łydki i przedramiona bądź kąpieli chłodzącej – przy czym należy pamiętać, aby temperatura wody nie była niższa niż stopień-dwa od aktualnej temperatury ciała dziecka. Bardzo ważne jest nawadnianie dziecka, gdyż w przypadku gorączki bardzo łatwo o odwodnienie organizmu. Można podawać herbatę z malinami lub miodem (w tym przypadku temperatura napoju nie powinna być wyższa niż 40°C, gdyż wyższa unieczynni zawarte w miodzie, dobroczynnie działające składniki).

Podobne wiadomości

Nie ma możliwości dodania komentarza