Nowe trendy w opiece nad pacjentem w aptece

Na dobrej opiece farmaceutycznej zyskuje przede wszystkim pacjent, ponieważ funkcjonowanie zespołu terapeutycznego, w skład którego wchodzą zarówno lekarze, jak i farmaceuci, pozwala wyeliminować problemy lekowe i zminimalizować skutki niewłaściwej farmakoterapii.

Ważny compliance

Compliance polega na współpracy pacjenta z lekarzem i przestrzegania zaleceń terapeutycznych (regularne przyjmowanie leku). Tymczasem zaleceń lekarzy przestrzega nieco więcej niż połowa pacjentów z chorobami przewlekłymi. Nieprzestrzeganie zasad terapii uniemożliwia pacjentowi osiągnięcie pełnych korzyści z leczenia. To z kolei może powodować komplikacje medyczne, obniżać jakość życia, może powodować nasilenie rozwoju odporności na stosowane leczenie, a co za tym idzie – obciążać kosztami system ochrony zdrowia.

Farmaceuci często mają do czynienia z pacjentami, którzy sami zmniejszają sobie dawki czy opuszczają niektóre dawki leku. Zdarza się, że pacjenci nawet całkowicie odstawiają lek, gdy symptomy choroby ustaną. Tak dzieje się np. przy antybiotykoterapii.

I tu istotna rola farmaceuty, który w ramach opieki farmaceutycznej może udzielić pacjentowi porady odnośnie regularnego stosowania leków oraz przestrzegania zaleceń lekarza. Jeśli pacjent chce zrealizować receptę np. na antybiotyk, warto przypomnieć mu, że należy lek przyjmować tyle dni, ile przepisał lekarz. Dodatkowo można wspomnieć o probiotykach oraz o godzinach przyjmowania antybiotyku i osłony.

Odpowiedzialna farmakoterapia

Opieka farmaceutyczna staje się więc świadomym i odpowiedzialnym zapewnieniem farmakoterapii. Jej celem jest uzyskanie określonych efektów poprawiających jakość życia i zdrowia pacjenta. Efektami tymi są: wyleczenie, wyeliminowanie lub złagodzenie objawów choroby, zatrzymanie lub spowolnienie procesu chorobowego, zapobieganie chorobie lub wystąpieniu jej objawów.

Jednak stosowanie się do zaleceń lekarskich staje się dla pacjenta często bardzo utrudnione ze względu na polipragmazję, która z kolei może stać się źródłem zjawiska non-comliance.

Warunkiem skutecznej opieki farmaceutycznej, jest to, aby zaordynowane przez lekarza leki były przez pacjenta zażywane o odpowiedniej porze, w odpowiedniej dawce i przez określony czas. Starsi pacjenci, którzy przyjmują kilka leków, mogą mieć problem z zapamiętaniem ich dawkowania. Farmaceuta może zaproponować im kasetkę na leki, która ułatwia porcjowanie tabletek oraz przypominającej o porze ich przyjmowania. To proste rozwiązanie sprawdzi się także w przypadku młodszych osób, aktywnych zawodowo, żyjących w ciągłym pośpiechu.

Aplikacje mobilne dla farmacuety

W codziennej pracy farmaceuty, w opiece nad pacjentem i czuwaniem nad prawidłową farmakoterapią, pomocne stają się aplikacje mobilne. Dostępne na głównych systemach operacyjnych, są w większości bezpłatne i pozwalają na poprawienie standardów obsługi pacjenta. Najbardziej znaną na świecie jest aplikacja Medscape. Jest ona przeznaczona dla lekarzy, farmaceutów, ale także innych przedstawicieli zawodów medycznych. Dzięki niej mamy szybki dostęp do najnowszych informacji ze świata medycyny i postępu nauk farmaceutycznych. Portal zapewnia wyszukiwarkę leków i interakcji, których analiza jest niezbędna w przypadku polipragmazji, tak często obecnej w dzisiejszych czasach w trakcie terapii np. nadciśnienia tętniczego. Dodatkowo, w łatwy sposób, korzystający z aplikacji mogą sprawdzić interakcje, dawkowanie czy możliwości stosowania leków u dzieci i u kobiet w ciąży. Polskojęzycznym odpowiednikiem jest aplikacja eMPendium. Bezpłatny dostęp do bardzo rozbudowanej bazy leków i suplementów sprawia, że osoby korzystające z androida chętnie sięgają do tego typu oprogramowania. Zawiera ono przede wszystkim preparaty dostępne i zarejestrowane w Polsce, w przeciwieństwie do omawianej poprzedniej aplikacji.

Popularną aplikacją umożliwiającą wyszukiwanie tańszych zamienników leków oraz ustalanie poziomów refundacji jest Lista Leków Refundowanych. Ta aplikacja jest darmowa i stale uaktualniana. Lista zawiera ponad 3 tysiące refundowanych leków, wyrobów medycznych i środków spożywczych specjalnego przeznaczenia.

Wiele czasopism bezpośrednio kierowanych do farmaceutów posiada w swojej ofercie aplikację stworzoną na smartfony. Mobilne magazyny branżowe są skierowane przede wszystkim do pracowników aptek ogólnodostępnych, magistrów farmacji, ale także techników farmaceutycznych, których omija system szkoleń ciągłych. Magazyny te zawierają informacje o najnowszych osiągnięciach rynku nauk farmaceutycznych, przegląd prasy zagranicznej, zagadnienia z prawa, marketingu, opieki farmaceutycznej – czyli to, co w codziennej pracy w aptece przydaje się najbardziej.

… i dla pacjenta

Aplikacje, które wychodzą naprzeciw oczekiwaniom pacjentów to na przykład oprogramowanie kontrolujące wyniki pomiarów ciśnienia krwi. Pozwala w łatwy sposób na zebranie dużej ilości istotnych danych (informacje o aktualnej wadze ciała, wartości ciśnienia, pulsie). Przypomina o zażywanych lekach i wykonaniu pomiaru ciśnienia. Każda tego typu aplikacja pozwala na dostosowanie funkcji do własnych potrzeb. Z dostępnych w sieci aplikacji mobilnych na uwagę zasługują także te, które pomagają pacjentom kontrolować nie tylko ciśnienie krwi, ale także właściwy poziom glikemii. Osoby, które borykają się z cukrzycą powinny zainstalować na swoich urządzeniach program, który ułatwi im codzienne życie. Umożliwiają one zapis wyniku, który pojawił się w trakcie pomiaru na glukometrze, ale również informację o godzinie pomiaru i warunkach pomiaru, czyli czy był wykonywany przed posiłkiem czy po, czy też w trakcie. Program umożliwia zapis danych o dawkach zaaplikowanej insuliny, ale także o ilości wymienników węglowodanowych.

W trakcie terapii nadciśnienia lub cukrzycy ważne jest stałe i regularne dawkowanie leków. Pomoc niesie między innymi aplikacja My PillBox. Program powstał, aby pomagać prawidłowo śledzić i przypominać o przyjęciu kolejnej dawki, ale także pomagać farmaceucie i lekarzowi prawidłowo dostosować dawkę do aktualnych wyników badań. Umiejętne korzystanie z różnego rodzaju aplikacji ułatwia pracę wszystkim pracownikom służby zdrowia, a pacjentom zapewnia łatwość w kontrolowaniu własnych wyników i właściwe przyjmowanie kolejnych dawek leków.

Zgłaszanie działań niepożądanych

Smartfony i tablety stają się nieodłącznym elementem naszego codziennego życia. Na ten fakt zwracają uwagę także instytucje publiczne, które – idąc z duchem czasu – starają się dostosować do obowiązujących norm.  Od listopada 2015 roku każdy może zgłosić działania niepożądane produktów leczniczych do Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Urząd wraz z Instytutem Logistyki i Magazynowania – GS1 Polska przygotował specjalny, bezpłatny program dostępny dla użytkowników smartfonów z systemem Android.

Aplikację Mobit Skaner wystarczy zainstalować i uruchomić, a następnie zeskanować kod kreskowy umieszczony na produkcie lub na metce. W ten sposób użytkownik otrzyma informacje o produkcie: wskazanie, dawkowanie i działania niepożądane danego leku. Zakres tych informacji zależy od producenta. Użytkownik aplikacji może także otrzymać ostrzeżenie, jeżeli zeskanowany przez niego preparat uznany jest za niebezpieczny i wpisany do odpowiedniego rejestru. Zgłaszanie działań niepożądanych przez pacjentów jest nowością, a możliwość złożenia deklaracji z poziomu smartfona ułatwi pracę urzędnikom, pozwoli szybko reagować na informacje i monitorować skuteczność leków.

E-recepta

Telekomunikacja, informatyka, nowoczesne aplikacje integrują w niemal wszystkie obszary życia. Na szczególną uwagę zasługują wszystkie aspekty, które dotyczą ochrony zdrowia. Z naszego punktu widzenia jedną z wielu innowacyjnych usług rynku informatycznego, który jest dedykowany dla rynku ochrony zdrowia to system e-recept. E-recepta jest elektronicznym zapisem informacji, które dotyczą zaordynowanych przez lekarza leków pacjentowi.

Wprowadzając to innowacyjne rozwiązanie, możemy wzorować się na wielu krajach europejskich, które już od wielu lat obsługują taki system. Między innymi w Anglii, Norwegii czy Szwecji wprowadzenie systemu e-recept przyniosło i przynosi całą gamę korzyści zarówno na poziomie pacjenta, farmaceuty, lekarza oraz całego systemu i państwa. Recepta w formie elektronicznej może być przekazywana od lekarza do apteki, a stamtąd na przykład do oddziału NZF, który odpowiada za refundację. Zapis elektroniczny, który w łatwy sposób może być kontrolowany, umożliwia ścisłą kontrolę nad obrotem lekami objętymi refundacją, ale również stwarza, warunki do weryfikacji prawidłowości leczenia. Na tym poziomie e-recepta przynosi wiele korzyści przede wszystkim pacjentom, którzy nie będą musieli wracać do lekarza, ponieważ recepta była nieczytelnie wypisana. W tym aspekcie wprowadzenie e-recepty to bezpieczeństwo farmakoterapii, brak problemów z odczytaniem recepty i zaoszczędzony czas pacjenta, farmaceuty i lekarza.

Oprogramowania dla aptek

Naprzeciw oczekiwaniom pracowników aptek wychodzą firmy informatyczne, które produkują oprogramowania wspomagające codzienną pracę w aptece. Te systemy ułatwiają także prowadzenie opieki farmaceutycznej. Wbudowane moduły, które zbierają dane pacjenta i informacje o zażywanych lekach, wskazują również na możliwość wystąpienia interakcji i ostrzegają farmaceutę o potencjalnym zagrożeniu. W codziennej pracy jest to duże udogodnienie, ale nie wolno zapominać o własnej analizie preparatów, które przyjmuje pacjent. Programy apteczne dostarczają wielu skomplikowanych analiz, które w pracy okazują się niezbędne.

Część firm obsługujących rynek apteczny proponuje rozwiązania ułatwiające obsługę pacjenta w postaci lekomatów. Umożliwiają one sprzedaż w lokalu apteki wyłącznie suplementów diety, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego czy środków kosmetycznych i higienicznych, z wyłączeniem leków OTC i na receptę, ponieważ zabrania tego aktualne prawo farmaceutyczne. Umiejscowienie automatu z lekami poza lokalem apteki wymaga zapewnienia odpowiedniej temperatury przechowywania oraz zabezpieczenia produktów przed dostępem dzieci. Takie rozwiązanie umożliwia pacjentom dostęp do niezbędnych preparatów, zapewniając przy tym dyskrecję oraz oszczędność czasu. Jest to także oszczędność dla samych pracowników apteki. Pozwala zminimalizować koszty związane z prowadzeniem sprzedaży zwłaszcza w porze nocnej.

Polipragmazja

Zjawisko wynikające z przyjmowania przez chorego kilku leków, zarówno tych, które zleci lekarz, jak i z grupy OTC. Pacjenci często nie wiedzą o możliwych interakcjach pomiędzy przyjmowanymi lekami i suplementami.