Problemy ze stopami

Na progu wiosny pacjenci coraz częściej proszą o radę w aptece, jak pozbyć się nadmiernej potliwości stóp, modzeli lub odcisków.  Co można im poradzić?

Podologia to dziedzina zajmująca się leczeniem chorób stóp. W Polsce ciągle słychać o niej zbyt mało. Podolog leczy problem wrastających paznokci, bolesne odciski, usuwa brodawki wirusowe i wiele innych. Mimo że dziedzina ta jest słabo znana, gabinetów podologicznych w naszym kraju powstaje coraz więcej. To bardzo dobrze, ponieważ problemy ze stopami rozpoczynają się od prozaicznych błędów w przestrzeganiu codziennej higieny osobistej.

Nadpotliwość

Szacuje się, że około 1% populacji ma problem z nadpotliwością stóp. Jest to bardzo wstydliwy problem, który nieleczony, może stać się problemem psychicznym, co rzutuje na relacje z innymi ludźmi i codzienne życie. Pocenie się spełnia bardzo ważną funkcję, ponieważ reguluje temperaturę organizmu. Fizjologicznie, gruczoły potowe powinny produkować od 0,8-1 litra potu dziennie. Ta ilość może się jednak zwiększać pod wpływem różnych bodźców tj. wysiłek fizyczny, stres, menopauza. Nadmierne pocenie się może być również związane z niektórymi chorobami tj. cukrzyca, choroby tarczycy, zmiany hormonalne czy nowotwory. Skutkiem nadpotliwości jest nieprzyjemny zapach, spowodowany przez bakterie kolonizujące miejsca, w których pojawia się pot. Dodatkowo skóra stóp może pękać między palcami, co może stanowić „wrota zakażenia” dla bakterii. Nadmierne pocenie się może spowodować, że skóra stanie się szorstka i pozbawiona elastyczności, a także może sprzyjać grzybicy stóp.

Pierwszym krokiem leczenia jest zachowanie odpowiedniej higieny osobistej: częste zmienianie skarpetek (najlepiej tylko z włókiem naturalnych). Po umyciu stóp należy dokładne wycierać przestrzenie między palcami, ponieważ gdy zostaną wilgotne, może rozwinąć się grzybica. Latem należy myć stopy nawet dwa do trzech razy dziennie. W aptekach są dostępne spraye, zasypki do stóp, które można zastosować przed założeniem skarpetek. Zawierają one sole glinu, potasu, kwas borny, taninę, talk, tlenek cynku, urotropinę, czy alantoinę. Po całym dniu, gdy stopy są zmęczone warto zastosować relaksującą kąpiel z dodatkiem olejku herbacianego, ziela szałwii lub rozmarynu oraz soli, które wykazują działanie odświeżające, ściągające czy przeciwgrzybicze. Na noc warto wcierać pielęgnujące kremy do stóp, które zregenerują przesuszoną skórę. Warto sprawdzać skład preparatów i dobierać je w zależności od problemu (patrz tabela).

Jeśli wyżej wymienione metody są stosowane i nie pomagają, trzeba udać się do specjalisty dermatologa, który prawdopodobnie zleci doustne leki przeciwgrzybicze oraz maści lub ewentualnie leki cholinolityczne, które blokują wydzielanie acetylocholiny, która jest mediatorem wydzielania potu. Cholinolityki powodują jednak wiele działań niepożądanych. Inną metodą jest jonoforeza lub zastosowanie zastrzyków z toksyny botulinowej potocznie zwanej „botoksem”. Jonoforeza polega na opłukiwaniu miejsc potliwych za pomocą wody lub leków cholinolitycznych. W zabiegu wykorzystuje się pole elektryczne, za pomocą którego wprowadza się jony. Zatem przeciwwskazaniem do tego zabiegu jest ciąża, obecność implantów czy rozrusznika serca. Jest to metoda nieinwazyjna i bezpieczna, ale aby uzyskać efekt należy ją powtarzać.

Zdecydowanie inwazyjnym zabiegiem, ale bardzo skutecznym jest ostrzykiwanie stóp toksyną botulinową. W przypadku stóp jest to zabieg bolesny, dlatego ważne jest znieczulenie miejscowe.

Toksyna botulinowa hamuje wydzielanie acetylocholiny z zakończeń nerwowych. Efekt zahamowania działania gruczołów potowych utrzymuje się od 5 do 9 miesięcy. Przeciwwskazania do wykonania zabiegu to ciąża, choroby układu nerwowego i mięśniowego.

Zaniedbane stopy

Noszenie niewłaściwego obuwia, może skutkować powstawaniem modzeli lub odcisków. Skóra na stopach podczas nadmiernego ucisku nie złuszcza się, tylko narasta. Nadmierne rogowacenie powoduje, że skóra staje się zgrubiała i może powstawać modzel. Jeśli proces się ciągle powtarza, może się stworzyć bolesny odcisk zakończony korzeniem. Odciski są często mylone z brodawkami wirusowymi, potocznie zwanymi kurzajkami. Aby zapobiec powstawaniu odcisków należy nosić prawidłowo dobrane obuwie. Warto używać talku, żeby uniknąć otarć stóp. Jeśli już dojdzie do otarcia, należy wymoczyć stopy w wodzie z dodatkiem soli, która zmiękczy naskórek, a następnie usunąć za pomocą pilnika. Raz na tydzień można wykonać peeling lub zastosować złuszczającą maść do stóp. Zawiera ona kwas salicylowy, mlekowy lub mocznik, które mają zadanie zmiękczyć zgrubiały naskórek.

Stopy to również paznokcie. Prawidłowa ich pielęgnacja opiera się na przycinaniu w linii prostej, bez przycinania boków, co zapobiega wrastaniu paznokcia. Nie powinno się wycinać skórek ostrymi narzędziami, tylko delikatnie szpatułką do pedicuru. Można również zastosować płyn zmiękczający skórki. Jeśli już dojdzie to wrastania paznokcia, to należy stopy wymoczyć w roztworze nadmanganianu potasu lub zwykłym szarym mydle. Pomaga również wkładanie kawałeczków waty pod brzegi paznokcia z dwóch stron, aby ukierunkować go na właściwy wzrost. Brzeg paznokcia wrasta w fałd okalający paznokieć i może powodować powstanie ropnia lub odcisku pod paznokciem. Stan zapalny powoduje z kolei ból podczas chodzenia. W bardzo ciężkich przypadkach warto udać sie do podologa, który założy specjalną klamrę na paznokieć.