Zaburzenia erekcji są uważane za łagodne, jednak mogą mieć negatywny wpływ na relacje intymne, jakość życia i poczucie własnej wartości.
Gdyby zapytać lekarzy, na jakie schorzenie cierpi co czwarty Polak, większość zapewne odpowiedziałoby: nadciśnienie tętnicze lub schorzenia układu krążenia. Tymczasem około 2,5 mln mężczyzn cierpi z powodu zaburzeń erekcji. Te dane pokazują, że nie jest to problem marginalny.
Mechanizm zaburzenia erekcji
Zaburzenia erekcji (erectile dysfunction, ED) są czynnikiem znacznie pogarszającym komfort życia, gdyż w pojęciu zdrowia mieści się także satysfakcjonujące życie seksualne. Wzwód jest stanem powiększenia i usztywnienia prącia, który umożliwia odbycie stosunku seksualnego. Właściwe współdziałanie układu nerwowego (mózg, rdzeń kręgowy, neuromediatory) i układu naczyniowego (tętniczek, ściany zatok jamistych, naczynia żylne) warunkuje wystąpienie erekcji. Stopień usztywnienia prącia jest zależny od wypełnienia krwią tworzących go ciał jamistych, do czego dochodzi pod wpływem pobudzenia autonomicznego układu nerwowego. Skurcz mięśniówki stymulowany jest przez pobudzenie receptora adrenergicznego. W powstawaniu wzwodu dużą rolę odgrywają również neurotransmitery – dopamina, serotonina oraz tlenek azotu. Kora mózgowa przetwarza szereg docierających do niej bodźców, które generują impulsy nerwowe w płacie skroniowym, układzie limbicznym i podwzgórzu. Za centralny ośrodek erekcji uważa się przyśrodkową okolicę przedwzrokową i jądro przykomorowe podwzgórza. Jest to również miejsce działania hormonów płciowych, a także ośrodek, do którego docierają informacje z receptorów czuciowych prącia i okolic erogennych. Impuls poprzez rdzeń przedłużony dociera do ośrodka erekcji w rdzeniu kręgowym, a następnie przez splot podbrzuszny dolny do ciał jamistych prącia. Wzwód przebiega w czterech fazach: spoczynku, obrzmienia, usztywnienia i wiotczenia. Na prawidłową funkcję seksualną mężczyzny składają się: popęd seksualny, okres inicjujący, okres zasadniczej erekcji, orgazm, ejakulacja i faza plateau (okres niewrażliwości na bodźce).
Przyczyny
W sytuacji, w której mężczyzna nie jest w stanie osiągnąć pełnej erekcji pojawia się szereg negatywnych odczuć – wstyd, strach przed kolejnymi zbliżeniami w obawie niespełnienia oczekiwań partnerki czy wręcz depresja spowodowana niską samooceną. Zaburzenia erekcji mężczyzn mają również wpływ na kobiety. Dla nich mogą one oznaczać ich nieatrakcyjność dla partnera, co z kolei wpływa na jakość związku.
Problem może być jednak bardziej złożony. Głównymi czynnikami ryzyka wystąpienia zaburzeń erekcji są: wiek, palenie papierosów, cukrzyca, choroby układu sercowo-naczyniowego, stosowane leki (np. bisoprolol, metyldopa), otyłość, przebyte zabiegi chirurgiczne i urazy, a także czynniki psychogenne bezpośrednio związane z przeżyciami czy partnerem seksualnym. Mężczyźni niechętnie mówią lekarzom o trapiącej ich dolegliwości, uważając problem za wstydliwy.
Farmakoterapia
Przełomem w leczeniu zaburzeń erekcji było wprowadzenie inhibitorów 5-fosfodiesterazy (PDE5). W 1998 roku na rynku farmaceutycznym pojawił się sildenafil. Wtedy okazało się, jak szeroko zakrojony jest problem zaburzeń erekcji i przełamano swego rodzaju tabu.
W obrębie ciał jamistych prącia w chwili podniecenia seksualnego, z zakończeń nerwowych uwalniany jest tlenek azotu (NO). NO aktywuje cyklazę guanylową, w efekcie czego powstaje cGMP – cykliczny monofosforan guanozyny odpowiedzialny za napływ krwi do prącia i erekcję. Zablokowanie 5-fosfodiesterazy umożliwia utrzymywanie się stężenia cGMP na odpowiednio wysokim poziomie – co skutkuje pożądaną erekcją. W związku z wieloma działaniami niepożądanymi pojawiającymi się po zastosowaniu sildenafilu (uderzenia ciepła, bóle głowy, przekrwienie jam nosowych, zaburzenia rozróżniania kolorów i ostrości widzenia), koncerny farmaceutyczne prowadziły badania nad nowymi substancjami czynnymi. W terapii zaburzeń erekcji zastosowanie znalazły również wardenafil i tadalafil, które także należą do grupy inhibitorów 5-fosfodiesterazy. Tadalafil działa nawet do 36 godzin po zastosowaniu preparatu, nie wykazuje interakcji z pożywieniem, natomiast sildenafil i wardenafil wykazują mniejszą skuteczność po przyjęciu ich po tłustym i obfitym posiłku. Pomimo selektywności wobec grupy PDE5, sildenafil, wardenafil i tadalafil mają różną siłę działania wobec innych fosfodiesteraz, które odpowiadają za inne efekty działania w organizmie. Wciąż poszukiwano nowych substancji charakteryzujących się wysoką selektywnością, o mniejszej ilości działań niepożądanych, które działają szybko i wystarczająco długo dla odbycia satysfakcjonującego stosunku seksualnego, ale nie wpływają na długo utrzymujący się po zastosowaniu wzwód penisa (priapizm).
Inhibitor nowej generacji
Wysoce selektywną substancją wobec PDE5 okazał się awanafil. Po podaniu doustnym (zalecana dawka to 50-200 mg) wchłania się w ciągu 35‑40 minut. Nie ma obostrzeń co do stosowania leku z pożywieniem, niemniej jednak podany na czczo szybciej wchłania się do krwioobiegu. Pomimo częstego stosowania awanafil nie ulega akumulacji w osoczu, a także w porównaniu z innymi inhibitorami PDE5 w najkrótszym czasie osiąga maksymalne stężenie w osoczu. Selektywność wobec PDE5 powoduje, iż awanafil jest najbardziej nowoczesnym preparatem, który można stosować u pacjentów cierpiących na zaburzenia erekcji. W najmniejszym stopniu jest obarczony ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych charakterystycznych dla starszej generacji inhibitorów PDE5, którym przed 11 laty nowatorsko przetarł szlaki sildenafil.
Suplementy diety
Pacjenci często proszą farmaceutów o pomoc i doradztwo w zakresie suplementów diety wspomagających potencję. W składzie tych preparatów znajdują się L-arginina, guarana, żeń-szeń, ekstrakt z palmy sabałowej, wyciąg z buzdyganka ziemnego, cytryńca chińskiego, muira puana czy wyciąg z korzenia macy. L-arginina jest aminokwasem, z którego w organizmie syntetyzowany jest tlenek azotu, biorący udział w powstawaniu wzwodu. Natomiast pozostałe substancje roślinne stosowane w suplementach diety w wielu kulturach uznawane są za afrodyzjaki poprawiające jakość życia seksualnego.
Inne metody leczenia
Bardziej bolesną formą terapii zaburzeń wzwodu są iniekcje alprostadilem w ciała jamiste członka. Jest to lek działający szybko i niezależnie od podniecenia psychicznego, a zalecany w przypadku braku reakcji na leki podawane doustnie. W leczeniu wykorzystywane są także pompy próżniowe, zabiegi chirurgii naczyniowej, a także protezowanie prącia, które są już najbardziej inwazyjnymi zabiegami przeznaczonymi dla pacjentów z dysfunkcjami anatomicznymi.
Nieodzownym elementem procesu leczenia zaburzeń erekcji jest także psychoterapia. Ważne, aby pacjenci uświadomili sobie, że jest to schorzenie, którego nie należy się wstydzić. Trzeba je leczyć, gdyż terapia poprawia jakość życia i przywraca radość z udanego życia seksualnego.
Profil bezpieczeństwa | ||||
Działanie niepożądane | awanafil | sildenafil | wardenafil | tadalafil |
bardzo często | – | bóle głowy | bóle głowy | – |
często | – bóle głowy- zaczerwienienie twarzy
– niedrożność nosa |
– zaczerwienienie twarzy- niedrożność nosa
– zaburzenia widzenia kolorów – zawroty głowy – niestrawność – zaburzenia widzenia |
– niestrawność- zaczerwienienie twarzy
– niedrożność nosa – zawroty głowy |
– bóle pleców- niestrawność
– zaczerwienienie twarzy – GERD (choroba refluksowa przełyku) – bóle głowy – bóle mięśniowe – niedrożność nosa – bóle kończyn |
Profil bezpieczeństwa awanafilu stworzono w oparciu o badanie 2144 pacjentów, biorących udział w programie rozwoju klinicznego.