ból zatok
fot. depositphotos

Gdy bolą zatoki

Częstość występowania zapalenia zatok ocenia się nawet na 15 proc., a ze względu na pojawianie się coraz to nowych czynników ryzyka, do których należą między innymi zanieczyszczenia powietrza i szerzące się choroby alergiczne, odsetek ten może się zwiększać.

Etiologia i patofizjologia choroby

Zapalenie zatok bardzo często jest konsekwencją wcześniejszej infekcji w obrębie błony śluzowej nosa i/lub gardła na tle wirusowym (potocznie nazywanego przeziębieniem). W wyniku stanu zapalnego przebiegającego z nadmiernym wysiękiem i obrzękiem dochodzi do zablokowania ich ujścia. W efekcie, we wnętrzu zatoki gromadzi się gęsta wydzielina, utrudniony jest dostęp dobrze natlenowanego powietrza, wzrasta temperatura, a to generuje doskonałe warunki do rozwoju mikroorganizmów chorobotwórczych. Dodatkowo porażeniu ulegają rzęski, które odpowiadają za naturalny proces oczyszczania jamy nosowej z patogenów.

Zapalenie będące efektem szerzenia się infekcji z obszaru nosogardła może mieć charakter wirusowy, ale czasem dochodzi również do nadkażenia bakteryjnego. Wśród bakterii powodujących problemy z zatokami wyróżniamy przede wszystkim paciorkowce, Moraxelle i gronkowce. Bardzo rzadko, zwykle jedynie u osób z obniżoną odpornością, czynnik etiologiczny może stanowić także zakażenie grzybicze.

Zablokowanie zatoki może być również efektem wad anatomicznych w obrębie jamy nosowej, jak na przykład polipy lub krzywa przegroda nosowa, oraz alergicznego nieżytu nosa.

Charakterystyczne objawy

Objawy zapalenia zatok są dość specyficzne i doświadczonemu lekarzowi pozwalają na postawienie diagnozy już podczas wywiadu z pacjentem. Najbardziej charakterystyczny jest ból pojawiający się w obrębie chorej zatoki, który jest pulsujący, a jego nasilenie zmienia się wraz ze zmianą położenia głowy. Jego lokalizacja najczęściej wskazuje na zatokę objętą procesem chorobowym:

  • zatoka szczękowa – ból okolic policzka i zębów, czasem w okolicy oczodołu i skroni,
  • zatoka sitowa – ból w okolicy kąta oka i nasady nosa,
  • zatoka czołowa – ból w okolicy czołowej,
  • zatoka klinowa – ból może być zlokalizowany w okolicy potylicy lub ciemieniowej,

Zgodnie z wytycznymi, u pacjenta należy ocenić obecność tak zwanych małych i dużych objawów. Do postawienia rozpoznania niezbędne jest stwierdzenie co najmniej dwóch dużych lub jednego dużego i dwóch małych. (tabela)

Do dużych objawów zaliczamy: Małe objawy, mniej specyficzne, to:
niedrożność przewodów nosowych,

wyciek lub zaleganie gęstej, czasem ropnej wydzieliny,

ból i uczucie ucisku twarzy,

upośledzenie węchu,

gorączkę,

obrzęk i wrażenie pełności twarzy.

bóle zębów,

ból głowy,

kaszel będący efektem spływającej po tylnej ścianie gardła wydzieliny,

ból i pełność w uchu,

ogólne zmęczenie,

nieprzyjemny zapach z ust.zapalenie zatok, patogen,

Rozpoznanie lekarz stawia również na podstawie badania palpacyjnego i stwierdzenia bolesności opukiwanego obszaru. Do innych metod diagnostycznych zaliczamy rynoskopię, czyli wziernikowanie przedniej części przewodów nosowych, badanie endoskopowe zatok oraz badania obrazowe, a przede wszystkim RTG, USG oraz tomografię komputerową.

Podział kliniczny

Zapalenie zatok dzieli się przede wszystkim ze względu na czas trwania objawów. Ostra postać choroby trwa do trzech tygodni i najczęściej jest wtórna do wcześniejszej infekcji górnych dróg oddechowych. Zwykle mamy wtedy do czynienia z zakażeniem wirusowym. O nadkażeniu bakteryjnym może w tym przypadku świadczyć nagłe pogorszenie się ogólnego samopoczucia, wysoka gorączka oraz obecność podbarwionej na żółto-zielono wydzieliny. U niektórych pacjentów występuje również postać ostrego nawracającego zapalenia zatok. Natomiast o przewlekłym charakterze świadczy pojawianie się objawów przez okres dłuższy niż 3 miesiące.

Powikłania

Odpowiednia diagnoza i wdrożenie niezbędnego leczenia są ważne, ponieważ zapalenie zatok, szczególnie jeśli występuje w formie przewlekłej, może prowadzić do poważnych powikłań. Do najczęściej występujących zaliczamy: obrzęki powiek, zapalenie tkanek miękkich oczodołu, ropień podokostnowy oraz ropień oczodołu. Do tego mogą również dołączyć się zapalenie szpiku kości płaskich czaszki, ropień mózgu, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, ropień nadtwardówkowy oraz zakrzepowe zapalenie zatok.

Leczenie objawowe i przyczynowe

Ze względu na etiologię, która w większości przypadków jest wirusowa, podstawą leczenia jest leczenie objawowe. Jego głównym celem jest odblokowanie ujścia zatoki i umożliwienie odpływu gęstego, zapalnego śluzu, a tym samym poprawa jej wentylacji oraz funkcjonowania rzęsek. Z tego względu zaleca się miejscowe lub doustne podawanie leków obkurczających błonę śluzową nosa z grupy symatykomimetyków (ksylometazolina, oksymetazolina, pseudoefedryna), a także stosowanie preparatów rozrzedzających wydzielinę zapalną (ambroksol, acetylocysteina). Poza tym chory powinien mieć dostęp do świeżego, nawilżonego powietrza, odpoczywać, spożywać duże ilości płynów i zadbać o odpowiednie oczyszczanie nosa z zalegającej wydzieliny, np. za pomocą wody morskiej w sprayu lub płukanek z soli hipertonicznej.

Gdy pacjent skarży się na silne objawy bólowe, można również zaproponować mu preparat z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych lub w przypadku przeciwwskazań do ich stosowania – paracetamol. Czasem zalecane są również leki przeciwalergiczne oraz działające miejscowo sterydy.

W przypadku stwierdzenia etiologii bakteryjnej, o której najczęściej świadczą przedłużające się dolegliwości oraz pogorszenie stanu chorego, niezbędne jest wdrożenie antybiotykoterapii. Do najczęściej zalecanych antybiotyków w przebiegu bakteryjnego zapalenia zatok zaliczamy penicyliny oraz cefalosporyny II generacji.

Naturalne substancje roślinne

Najnowsze badania kliniczne pokazują, że w grupie leków rozrzedzających wydzielinę w przebiegu zapalenia zatok bardzo dobrze sprawdzają się nie tylko preparaty syntetyczne, ale również te zawierające naturalne substancje pochodzenia roślinnego. Z tego względu znalazły one swoje miejsce w wytycznych towarzystw laryngologicznych.

W skład wspomnianych preparatów wchodzi m.in. korzeń goryczki, ziele werbeny, kwiat czarnego bzu, ziele szczawiu i kwiat pierwiosnka. Skład taki zapewnia optymalne rozrzedzenie wydzieliny zapalnej zalegającej w chorych zatokach, a dodatkowo redukcję stanu zapalnego i obrzęku. Działanie takie związane jest przede wszystkim z obecnością bioflawonoidów – kwiaty pierwiosnka zawierają gossypetynę (wykazuje ona silne działanie antybakteryjne). Rutyna zawiera izokwercetynę, która przede wszystkim wzmacnia drobne naczynka krwionośne, ziele szczawiu – antyoksydacyjny hyperosyd i kwercetynę, natomiast ziele werbeny – przeciwzapalne luteolinę i apigeninę.

Podobne wiadomości

Nie ma możliwości dodania komentarza