fot. depositphotos

Polipragmazja w kardiologii

Leki kardiologiczne to duża grupa preparatów charakteryzujących się różnymi mechanizmami działania, a stosowanych w schorzeniach układu sercowo-naczyniowego.

Należą do nich przede wszystkim leki przeciwnadciśnieniowe, rozrzedzające krew, hipolipemiczne, stosowane w niewydolności mięśnia sercowego, a także antyarytmiczne.

Powszechność ich stosowania oraz różnorodność grup farmakologicznych, do których należą, wiąże się z dużym ryzykiem wystąpienia interakcji lekowych podczas ich przyjmowania. Szczególnie że leki te najczęściej zażywają osoby starsze, stosujące również inne preparaty w terapii schorzeń przewlekłych, a zjawisko polifarmakoterapii znacząco wpływa na zwiększenie ryzyka wystąpienia interakcji międzylekowych (przy przyjmowaniu co najmniej 5 leków rośnie ono do 88 proc.).

Na ryzyko interakcji wpływa nie tylko fakt przyjmowania wielu różnych leków, ale również samoleczenie. Pacjenci często bez konsultacji z lekarzem czy farmaceutą, na własną rękę kupują pewne produkty, kierując się najczęściej reklamami telewizyjnymi lub opinią najbliższych. To właśnie te sytuacje niosą ze sobą dla nich największe zagrożenie wystąpieniem interakcji.

O interakcjach słowem wstępu

Za interakcję pomiędzy lekami uważamy takie ich wzajemne oddziaływanie, w wyniku którego jeden zmienia działanie drugiego. Zmiany te mogą się objawiać wzmocnieniem lub osłabieniem aktywności terapeutycznej, a nawet pojawieniem się efektu odmiennego od zamierzonego. Do interakcji może dojść na wszystkich etapach farmakokinetyki – podczas wchłaniania leku, jego dystrybucji, metabolizowania oraz wydalania. Z klinicznego punktu widzenia najbardziej niebezpieczne są interakcje dotyczące leków o wąskim indeksie terapeutycznym, ponieważ nawet najmniejsze zmiany ich stężenia we krwi skutkują poważnymi objawami toksycznymi lub brakiem efektywności leczenia.

Interakcje leków kardiologicznych

W kardiologii wyróżnia się cztery podstawowe grupy leków, które są najczęściej stosowane i zalecane w różnych jednostkach chorobowych tego układu. Grupy te nazywamy 2ABS. Są to: kwas acetylosalicylowy (A), inhibitory konwertazy angiotensy (A), leki beta-adrenolityczne (B) oraz statyny (S).

Kwas acetylosalicylowy (ASA)

W dawce kardiologicznej (75-150 mg) stosowany jest jako pierwotna i wtórna profilaktyka zawału mięśnia sercowego. Jego podawanie zaleca się nie tylko osobom z chorobą wieńcową, ale również pacjentom z podwyższonym ryzykiem sercowo-naczyniowym ocenianym zgodnie z międzynarodową skalą SCORE.

Kwas acetylosalicylowy należy do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, a dzięki swojemu działaniu antyagregacyjnemu wpływa również na zapobieganie tworzeniu się zakrzepów. Pacjenci stosujący ASA powinni unikać samodzielnego stosowania innych leków z grupy NLPZ (np. ibuprofen), ponieważ dochodzi w ten sposób do sumowania się ich działań niepożądanych i zwiększonego ryzyka rozwoju choroby wrzodowej. Poza tym ibuprofen antagonizuje przeciwpłytkowe działanie kwasu acetylosalicylowego.

Osoby przyjmujące kwas acetylosalicylowy w dawkach kardiologicznych powinny zdawać sobie również sprawę, że lek ten może powodować wzmocnienie działania preparatów przeciwcukrzycowych (spadek poziomu glikemii), metotreksatu, digoksyny oraz sulfonamidów (pojawienie się objawów toksycznych). Ze względu na mechanizm działania wzmacnia również działanie leków przeciwzakrzepowych. Antagonizuje natomiast efekt farmakologiczny leków stosowanych w nadciśnieniu, a podawany jednocześnie z glikokortykosteroidami zwiększa ryzyko krwawień z przewodu pokarmowego. Przewlekłe przyjmowanie kwasu acetylosalicylowego może wpływać na zmniejszenie wydalania kwasu moczowego i pojawienie się ryzyka uszkodzenia nerek przy zastosowaniu innych preparatów nefrotoksycznych.

Pacjentów stosujących kwas acetylosalicylowy w dawkach kardiologicznych należy również uczulić na podejmowane samoleczenie. Dotyczy to zarówno samodzielnego stosowania wspomnianych już wcześniej innych leków przeciwzapalnych (NLPZ), jak i możliwości zwiększenia ryzyka krwawień przy przyjmowaniu leków OTC zawierających miłorząb japoński, czosnek oraz żeń-szeń.

Inhibitory konwertazy angiotensyny (ACEI)

To grupa leków stosowanych przede wszystkim w przebiegu nadciśnienia, ale również niewydolności serca. Ze względu na swój mechanizm nie powinny być podawane razem z lekami NLPZ, ponieważ te osłabiają ich działanie obniżające ciśnienie krwi (w wyniku inhibicji cyklooksygenazy i hamowania syntezy prostaglandyn zwiększa się przesączanie kłębuszkowe, a tym samym osłabia efekt hipotensyjny). Ale przede wszystkim niesteroidowe leki przeciwzapalne stosowane razem z inhibitorami ACEI wpływają na wzrost ryzyka uszkodzenia nerek.

Na inhibitory konwertazy angiotensyny powinni uważać również pacjenci stosujący inne preparaty obniżające ciśnienie (szczególnie dotyczy to leków moczopędnych), ponieważ mogą wzajemnie nasilać swoje działanie i powodować niebezpieczne spadki ciśnienia. W przypadku podawania leków moczopędnych oszczędzających potas dodatkowo wzrasta ryzyko rozwoju hiperkalemii. Nasilenie działania hipotensyjnego obserwuje się też u pacjentów jednocześnie przyjmujących trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne. Przyjmowanie inhibitorów ACE powoduje natomiast nasilenie działania leków przeciwcukrzycowych i może wpływać na ryzyko rozwoju hipoglikemii.

Z leków dostępnych bez recepty na pewno przeciwwskazane są sympatykomimetyki (przede wszystkim doustne o działaniu ogólnoustrojowym, ale również te podawane miejscowo na błonę śluzową nosa), ponieważ mogą one prowadzić do wzrostu ciśnienia tętniczego krwi i braku skuteczności terapii.

Beta-adrenolityki

To bardzo duża grupa terapeutyczna o szerokim zastosowaniu kardiologicznym. Ze względu na mechanizm działania wskazane są w nadciśnieniu, zaburzeniach rytmu serca oraz niewydolności mięśnia sercowego. Leki te należy stosować ostrożnie z preparatami antyarytmicznymi ze względu na możliwość wystąpienia ujemnego działania inotropowego lub chronotropowego. Ich podawanie w leczeniu skojarzonym z innymi lekami przeciwnadciśnieniowymi może prowadzić do niebezpiecznych dla zdrowia spadków ciśnienia tętniczego, dlatego pacjenci stosujący takie leczenie powinni regularnie monitorować ciśnienie.

Alkohol, fenytoina, rifampicyna i fenobarbital, a także palenie papierosów, nasilają wątrobową biotransformację i zmniejszają okres półtrwania lipofilnych beta-adrenolityków.
Wśród leków OTC należy zwrócić uwagę na sole glinu, które zmniejszają wchłanianie beta-adrenolityków oraz wspomniane przy okazji inhibitorów ACE sympatykomimetyki. Osoby stosujące te leki powinny również uważać na suplementy diety zawierające wapń i żelazo, ponieważ zmniejszają one absorpcję leku w układzie pokarmowym.

Statyny

Podawane są w celu obniżenia stężenia cholesterolu we krwi przede wszystkim w przebiegu hipercholesterolemii, ale również pomocniczo w innych jednostkach chorobowych układu krążenia.
Statyny uznawane są za bezpieczną grupę leków, która daje niewiele działań niepożądanych i niewiele interakcji, jednak również zażywając te preparaty, należy uważać na inne stosowane leki.
Do najbardziej charakterystycznego działania niepożądanego statyn należą miopatie albo rabdomioliza objawiające się silnymi bólami mięśni w wyniku ich rozpadu. Ryzyko rozwoju rabdomiolizy związane jest ze stosowaną dawką oraz podawaniem innych leków, do których należą leki hamujące enzymy odpowiedzialne za metabolizm statyn – między innymi leki przeciwgrzybicze, erytromycyna, klarytromycyna, fibraty, inhibitory proteazy HIV, amidaron, amlodypina, werapamil. Ryzyko powikłań wzrasta również w wyniku interakcji pomiędzy lekiem a pożywieniem, a dokładnie sokiem grejpfrutowym.

Natomiast stosowanie leków zawierających ziele dziurawca wpływa na zmniejszenie stężenia statyn w krwiobiegu, a tym samym powoduje brak efektywności terapii.

Podobne wiadomości

Nie ma możliwości dodania komentarza