Mimo że alergie wpisują się w sezon wiosenny, gdy przyroda budzi się do życia, również jesienią może ona dać o sobie znać.
Alergie występujące jesienią mogą być trudne do sklasyfikowania i nastręczać zarówno farmaceutom, jak i lekarzom trudności we właściwej diagnozie.
Falę nasileń przeziębień obserwuje się w aptekach, gdy kapryśna wczesnojesienna pogoda dawkuje nam huśtawkę zmian temperatur w ciągu dnia. Przeziębienie i alergia różnią się etiologią, objawami oraz okresem występowania. Nastręczają one trudności w odpowiedniej diagnozie, a odpowiedź organizmu na leczenie uzależniona jest od zastosowanego leku. Trudne do rozróżnienia objawy przeziębienia i alergii powodują niekiedy zastosowanie nieodpowiedniego leczenia, które nie przynosi spodziewanych efektów.
Objawy przeziębienia
Jesienne infekcje najczęściej powodowane są przez wirusy. Do zakażenia dochodzi na drodze kropelkowej, dlatego też najczęściej chorują osoby z najbliższego otoczenia. Objawy przeziębienia są niecharakterystyczne, przez co można je przypisać kilku dolegliwościom. Tylko wnikliwa analiza jest w stanie zwrócić uwagę farmaceuty bądź lekarza na niuanse, które decydują o odpowiedniej klasyfikacji schorzenia.
Wśród objawów przeziębienia dominują: osłabienie, zmniejszenie apetytu, stan podgorączkowy (niekiedy gorączka), bóle mięśniowe, ból gardła oraz kaszel. Często występującym objawem jesiennej infekcji jest również katar. Początkowo może mieć charakter surowiczy, dopiero później konsystencja wydzieliny ulega zagęszczeniu, a zmiana zabarwienia na żółto-zielony kolor może wskazywać na podłoże bakteryjne. Przeziębienie trwa zazwyczaj kilka dni i ustępuje samoistnie.
Katar alergiczny czy infekcyjny?
W okresie jesienno-zimowym najczęściej występuje katar o podłożu wirusowym oraz bakteryjnym. Mylące mogą być objawy kataru alergicznego, dlatego tak ważne jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu z pacjentem. Rozróżnienia kataru można dokonać na podstawie oceny charakteru wydzieliny z nosa. Jeżeli jest ona wodnista i bezbarwna najczęściej wskazuje to na etiologię wirusową. Pojawia się obrzęk błony śluzowej nosa, zwiększona przepuszczalność naczyń krwionośnych, kichanie, uczucie ucisku w okolicy zatok szczękowych i czołowych, a także trudności w oddychaniu, które wynikają z niedrożności przewodów nosowych. Gdy wydzielina nabiera charakteru ropnego, staje się gęstsza i podbarwiona może to świadczyć o bakteryjnym podłożu kataru. Objawy infekcji są bardziej nasilone aniżeli w przypadku zakażenia wirusowego.
Alergiczny nieżyt nosa występuje natomiast po kontakcie z uczulającym alergenem (pyłki drzew, traw, zarodniki grzybów, roztocze kurzu domowego, sierść zwierząt). Typowymi objawami alergicznego nieżytu nosa są: świąd, wielokrotne kichnięcia, wodnisty katar, uczucie niedrożności przewodów nosowych oraz pogorszenie węchu. Do objawów tych wielokrotnie dołącza się również swędzenie podniebienia, uczucie drapania w gardle czy uchu, łzawienie i świąd oczu, a także zaczerwienienie spojówek.
Uczulenie na pleśnie i roztocza kurzu
Alergia trwa dopóty dopóki trwa ekspozycja na uczulający alergen. We wrześniu, październiku, a czasem nawet w listopadzie żniwo zbierają alergie na różnego rodzaju pleśnie. Grzyby z rodzaju Alternaria i Cladosporium są jednymi z najczęstszych źródeł alergenów pleśniowych. Wysokie stężenie niektórych zarodników grzybów występuje także wczesną jesienią, akurat gdy nadchodzi również sezon przeziębieniowy. Częste kichanie, zapalenie spojówek, napady duszności czy świszczący oddech to objawy alergii.
Niebezpieczne dla alergików jesienią i zimą stają się roztocza kurzu domowego. W mieszkaniach roztocza występują w miejscach, które zapewniają im odpowiednią temperaturę i poziom wilgotności. Obecne są w meblach tapicerowanych, materacach, matach, dywanach czy zasłonach. Często odchody roztoczy kurzu domowego stają się przyczyną zaostrzeń astmy alergicznej. W warunkach naturalnych głównym pożywieniem dla roztoczy kurzu domowego jest złuszczony naskórek ludzki i zwierzęcy. Uważa się, że tylko 150 mg ludzkiego naskórka wystarcza do zaspokojenia potrzeb pokarmowych populacji roztoczy liczącej 3000 osobników w czasie 2-3 miesięcy. W okresie słoty, gdy więcej czasu spędza się w domach, alergicy są szczególnie narażeni na ekspozycję na roztocza.
Kaszel i świszczący oddech towarzyszące również zaostrzeniu alergii nierzadko brane są za symptomy zapalenia oskrzeli.
Leczenie alergii
W leczeniu alergii sezonowej bardzo skuteczne jest zastosowanie preparatu będącego połączeniem dichlorowodorku cetyryzyny oraz chlorowodorku pseudoefedryny. Cetyryzyna należy do leków przeciwhistaminowych, natomiast pseudoefedryna z grupy amin sympatykomimetycznych, zwęża naczynia krwionośne w obrębie błony śluzowej nosa. Dochodzi do zmniejszenia przekrwienia błony śluzowej nosa i udrożnienia przewodów nosowych. Tabletki zawierające dwa wyżej wymienione składniki są postacią o przedłużonym uwalnianiu, dzięki czemu efekt działania utrzymuje się dłużej, a pacjent stosuje preparat tylko dwa razy na dobę. Jest to świetnie sprawdzające się połączenie substancji czynnych w leczeniu objawów sezonowego i całorocznego alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa. Dzięki unikalnej kompilacji substancji czynnych dochodzi do udrożnienia nosa, zredukowania świądu nosa i spojówek i zmniejszenia łzawienia. Okres stosowania tego leku nie powinen być dłuższy aniżeli czas występowania objawów i nie powinien przekraczać 2-3 tygodni.
Leki przeciwhistaminowe
W leczeniu alergii wykorzystywane są także doustne leki przeciwhistaminowe, wśród których obecnie najczęściej stosuje się leki II generacji. Oprócz wspomnianej ceteryzyny stosowane są również: lewoceteryzyna, loratadyna, feksofenadyna – nie wywołują one sedacji, mogą być stosowane raz dzienne i nie występuje tutaj zjawisko tachyfilaksji (wyczerpywania się odpowiedzi receptorów). Są one preferowane z uwagi na wyższy wskaźnik skuteczności i bezpieczeństwa niż leki I generacji (chlorfeniramina, difenhydramina, klemastyna, hydroksyzyna). Miejscowo stosowane są natomiast kromony (kromoglikan disodowy, nedokromil), mają one znikome działania niepożądane, a efekt działania jest długotrwały. W przypadku alergii bardzo ważne jest stosowanie roztworów soli morskiej na śluzówkę nosa. Spełniają one rolę oczyszczającą śluzówkę z alergenów, a roztwory hipertoniczne dodatkowo udrożniają przewody nosowe. Zastosowanie roztworu soli morskiej przed aplikacją kropli do nosa korzystnie wpływa również na efektywność działania zastosowanej po niej substancji leczniczej. Błona śluzowa nosa zostaje oczyszczona z alergenów i wydzieliny. Poza wymienionymi grupami leków w ciężkich postaciach nieżytu nosa, z przepisu lekarza, donosowo stosowane są leki przeciwhistaminowe (azelastyna, olopatadyna, lewokabastyna), glikokortykosteroidy (beklometazon, flutikazon) glikokortykosteroidy doustne (betametazon, deksametazon, hydrokortyzon, metyloprednizolon, prednizolon, prednizon), leki antyleukotrienowe (montelukast, zafirlukast).
W przypadku przeziębienia stosuje się leki o działaniu przeciwbólowym, przeciwgorączkowym i przeciwzapalnym (niesteroidowe leki przeciwzapalne). Substancje stosowane donosowo to głównie chlorowodorek oksy- i ksylometazoliny o działaniu obkurczającym błonę śluzową nosa. Nie wolno ich stosować dłużej niż 4-5 dni ze względu na możliwość wystąpienia anemizacji śluzówki i ryzyka krwawień. Leczenie alergii opiera się na ograniczaniu kontaktu z alergenem i stosowaniu leków przeciwhistaminowych. Niekiedy niezbędne jest zastosowanie leków odczulających, o ich doborze decyduje lekarz alergolog. Rozróżnienie objawów przeziębienia i alergii jest trudne, aczkolwiek konieczne do podjęcia właściwego leczenia.
Objawy przeziębienia i alergii
- przeziębienie pojawia się po kontakcie z osobą zarażoną, natomiast objawy alergii występują po kontakcie z czynnikiem uczulającym
- objawy przeziębienia nasilają się stopniowo, a pierwsze dolegliwości pojawiają się 2-3 dni po zarażeniu wirusem; alergia z reguły pojawia się nagle, po kontakcie z uczulającym alergenem
- przeziębieniu często towarzyszy stan podgorączkowy i ból gardła, w alergii stany podgorączkowe nie występują, ból gardła jest sporadyczny natomiast częste jest łzawienie i swędzenie oczu
- z alergicznym nieżytem nosa nieodzownie związane są poranne napady gwałtownego kichania, w przeziębieniu kichnięcia są zazwyczaj pojedyncze
- w przebiegu przeziębienia odkrztuszana jest zazwyczaj żółta bądź zielonkawa wydzielina, natomiast w alergii jest ona najczęściej przezroczysta i bezbarwna
- objawy przeziębienia ustępują po lekach przeciwzapalnych, zakażenia bakteryjne wymagają niekiedy zastosowania antybiotyków, natomiast w przypadku alergii skuteczne w leczeniu są leki przeciwalergiczne oraz glikokortykosteroidy.
