Pielęgnacja skóry suchej może sprawiać wiele trudności, szczególnie w okresie jesienno‑zimowym, kiedy następuje nasilenie dolegliwości.
Termin skóra sucha (xerosis) oznacza stan patologii skóry, któremu oprócz nadmiernej szorstkości mogą towarzyszyć zaczerwienienie, świąd i nadwrażliwość.
Przyczyny
Przyczyną suchości skóry oraz objawów towarzyszących jest obniżona zdolność wiązania i zatrzymywania wody w naskórku oraz niedobór lipidów w warstwie rogowej. Jest skutkiem działania czynników zewnętrznych takich jak: niewłaściwa higiena i pielęgnacja skóry, niekorzystny wpływ wysokich i niskich temperatur, wiatru, suchego powietrza, klimatyzacji, promieniowania UV, niektórych leków, źle dobranej diety. Suchość może występować w przebiegu licznych chorób ogólnoustrojowych (np. cukrzyca, nowotwory, niewydolność nerek, niedoczynność tarczycy), mieć podłoże genetyczne (zaburzenia rogowacenia i czynności naskórka) lub być efektem chronologicznego starzenia się skóry. Problem dotyczy głównie twarzy, grzbietów dłoni, podudzi, kolan, łokci, pięt, a niekiedy całego ciała. Niezależnie od przyczyn postępowanie w przypadku tego typu skóry powinno obejmować stosowanie odpowiednio dobranych kosmetyków i właściwych technik pielęgnacji, unikanie czynników drażniących oraz zmianę nawyków żywieniowych.
Dobór kosmetyków
Skóra nadmiernie sucha, wrażliwa, zaczerwieniona i swędząca wymaga szczególnie starannego doboru kosmetyków do higieny i pielęgnacji. Wybierane preparaty powinny być pozbawione składników alergizujących, barwników, konserwantów, substancji zapachowych czy alkoholu. Warto sięgać po te bardzo delikatne, przebadane dermatologicznie, o pH zbliżonym do naturalnego odczynu skóry. Przed zastosowaniem nowego kosmetyku najlepiej wykonać najpierw próbę uczuleniową, aby sprawdzić czy nie podrażnia skóry. Dobrze jest stosować preparaty z jednej linii kosmetycznej, ale także nadmiernie nie eksperymentować z nowymi preparatami. Wybierane preparaty powinny działać kompleksowo, nie tylko nawilżać i natłuszczać skórę, ale także zmniejszać zaczerwienienia, świąd i łagodzić podrażnienia.
Działanie nawilżające zapewnią składniki działające na zasadzie okluzji oraz te o właściwościach silnie higroskopijnych. Substancje o działaniu okluzyjnym stanowią barierę dla odparowywania wody, tworzą na skórze ochronny film. Są to: wazelina, parafina, skwalen, woski roślinne (np. z wysłodzin jęczmiennych). Substancje o właściwościach higroskopijnych mają zdolność do trwałego wiązania i zatrzymywania wody w skórze. W kosmetykach warto szukać kwasu hialuronowego, mocznika czy glicerolu. Za działanie natłuszczające, odżywiające skórę, suplementujące lipidy występujące naturalnie w skórze odpowiedzialne będą trójglicerydy pozyskiwane z kukurydzy oraz oleje: makadamia, Canola, z awokado, z kiełków pszenicy, olej z wiesiołka, ogórecznika czy z pestek winogron. Zawarte w kosmetykach masło Shea dostarcza skórze odpowiednią ilość NNKT oraz działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie. Dodatek alantoiny i pantenolu zmniejszy podrażnienia.
W przypadku uporczywego świądu warto sięgać po kosmetyki zawierające polidokanol. Substancja ta, poprzez działanie miejscowo znieczulające przynosi natychmiastową ulgę. Występuje w preparatach do kąpieli, kremach oraz w przeciwświądowych sprayach nawilżających, gdzie występuje w towarzystwie również działającego przeciwświądowo i chłodząco mentolu. Dodatkowo warto zastosować kosmetyki zawierające składniki przeciwbakteryjne, które chronią przed nadkażeniami skóry, będącymi efektem jej drapania i pękania. Są to między innymi Evosina, glukonian cynku czy decandiol. Zaczerwienienia zmniejszy Licochalcone A, substancja otrzymana z korzenia lukrecji.
Oczyszczanie
Właściwa pielęgnacja skóry powinna rozpocząć się od dokładnego jej oczyszczenia. Niestaranne usunięcie zanieczyszczeń może prowadzić do podrażnień oraz utrudniać działanie kosmetyków nakładanych następnie na skórę. Skóra sucha, wrażliwa, zaczerwieniona i swędząca nie toleruje nadmiernego kontaktu z wodą, szczególnie twardą, chlorowaną i gorącą oraz mydłem o zasadowym pH i solami do kąpieli. Do oczyszczania skóry twarzy warto wybierać delikatne mleczka, śmietanki i płyny micelarne. Następnie zastosować delikatny, bezalkoholowy, nawilżający tonik, który przywróci skórze naturalne pH, odświeży i przygotuje ją na zastosowanie kremów. Również popularne ostatnio wody termalne w aerozolu należy stosować rozważnie, gdyż oprócz działania odświeżającego mogą powodować niewielkie przesuszenie skóry. Natychmiast po ich rozpyleniu warto nałożyć na skórę krem ze składnikami o działaniu okluzyjnym lub higroskopijnym, chroniące skórę przed utratą wody. Wówczas osiągniemy efekt nawilżający.
Kosmetyki do oczyszczania ciała, zarówno pod prysznicem, jak i do kąpieli, powinny delikatnie myć oraz odżywiać skórę, nawilżać, zmniejszać podrażnienia, działać przeciwświądowo. W przypadku kąpieli warto pamiętać, aby trwała ona maksymalnie 15 minut, a woda miała temperaturę około 36°C. Warto również zwrócić uwagę na pielęgnację dłoni podczas wielokrotnego, codziennego ich mycia. Tu można sięgać po kostki myjące, zamiast tradycyjnego mydła lub na przeznaczone specjalnie do tego celu pianki do mycia. Po umyciu skórę należy bardzo delikatnie osuszyć miękkim ręcznikiem. Dwa razy w tygodniu warto nałożyć głęboko nawilżającą maseczkę, a raz na 7-10 dni wykonać delikatny peeling enzymatyczny. Bezwzględnie przeciwwskazane dla suchej skóry są peelingi gruboziarniste.
Pielęgnacja
Po oczyszczeniu i delikatnym osuszeniu skóry należy jak najszybciej, najlepiej w ciągu trzech minut, nałożyć odpowiedni krem czy balsam. Preparaty na twarz, do ciała czy do pielęgnacji dłoni powinny być delikatnie wklepywane, bez wcierania i przy tym nadmiernego naciągania skóry. Należy nakładać je rano i wieczorem, a w przypadku dyskomfortu – nawet kilka razy dziennie. Latem przed wyjściem na słońce należy zastosować kosmetyki z filtrami UV, najlepiej mineralnymi, gdyż są one najbezpieczniejsze dla tego typu skóry. Zimą koniecznie dodatkowo przed wyjściem na mróz trzeba nałożyć krem ochronny. Kremy do twarzy, balsamy do ciała czy kremy na dłonie powinny nawilżać, pozostawiać na skórze film ochronny, zmniejszający utratę wody i chroniący przed podrażnieniami, łagodzić swędzenie, znosić dyskomfort.
Dieta
Skóra sucha wymaga przede wszystkim odpowiedniego spożycia wody, około 1,5-2 litrów dziennie. Do diety należy wprowadzić naturalne oleje roślinne zawierające NNKT oraz warzywa i owoce, będące źródłem najlepiej przyswajalnych witamin i składników mineralnych. Należy całkowicie zrezygnować z alkoholu i kawy.
Co jeszcze można zrobić?
O skórę suchą, wrażliwą, zaczerwienioną i swędzącą należy bardzo dbać. Podczas wykonywania prac domowych należy pamiętać o rękawiczkach ochronnych, a po ich zdjęciu koniecznie oczyścić skórę i nałożyć odpowiedni krem. Po wyjściu z basenu zawsze trzeba opłukać ciało czystą wodą i odpowiednio ją nawilżyć. Warto unikać solarium i nadmiernego przebywania na słońcu. Zimą należy zawsze nakładać rękawiczki. Bielizna i ubrania powinny być z naturalnych, przewiewnych tkanin (wełna, bawełna). Pomieszczenia w których przebywamy trzeba regularnie wietrzyć i nawilżać.
Warto także pamiętać, że jeśli odpowiednia dbałość o skórę nie przynosi efektów, pojawiają się nadkażenia, stany zapalne czy silny świąd, problem przestaje być natury kosmetycznej. Należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem dermatologiem.
Piśmiennictwo
1. Marie-Claude Martini (redakcja naukowa polskiego wydania prof. dr hab. n. med. Waldemar Placek): „Kosmetologia i farmakologia skóry” PZWL, Warszawa 2009.
2. Magdalena Czarnecka-Operacz: „Sucha skóra jako aktualny problem kliniczny”, Postępy Dermatologii i Alergologii 2006; XXIII, 2: 49-56.
3. Dorota Wojnowska, Grażyna Chodorowska, Maria Juszkiewicz-Borowiec: „Sucha skóra – patogeneza, klinika i leczenie”, Postępy Dermatologii i Alergologii 2003; XX, 2: 98-105.
4. Anna Kacalak-Rzepka, Stanisława Bielecka-Grzela, Adam Klimowicz, Jolanta Wesołowska, Romuald Maleszka: „Sucha skóra jako problem dermatologiczny i kosmetyczny”, Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie, 2008, 54, 3 , 54-57
