problemy z bezsennością
pot. depositphotos

Pomoc w walce z bezsennością

Pacjenci w aptece często skarżą się na problemy z zasypianiem, wybudzaniem się w nocy. Co można im poradzić, aby spokojnie przesypiali całą noc?

Sen jest fizjologiczną potrzebą organizmu zapewniającą prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu oraz wpływa na samopoczucie. Dorosły człowiek potrzebuje średnio około 8 godzin snu na dobę. W trakcie snu aktywność wykazuje tylko układ nerwowy, który w zależności od fazy snu podlega cyklicznym zmianom.

Objawy i typy bezsenności

Bezsenność (łac. insomnia) jest odzwierciedleniem zaburzeń w mózgowych ośrodkach czuwania i /lub snu. Aktywność tych ośrodków jest odpowiedzialna za stopień czujności w czasie czuwania oraz głębokość i tym samym warunkuje jakość snu. Bezsenność może objawiać się: trudnością w zasypianiu, wczesnym przebudzaniem się, wybudzaniem się w trakcie snu lub złą jakością snu. Następstwem zaburzeń snu może być: brak poczucia wypoczęcia, gorsze samopoczucie, niepokój oraz zaburzenia funkcjonowania w ciągu dnia. Wyróżnia się trzy typy bezsenności: przejściowa (kilka dni), krótkotrwała (kilka tygodni), przewlekła (powyżej kilku tygodni).

Szacuje się, że około 20-40% dorosłych osób zgłasza przejściowe trudności w zasypianiu, a u około 5% pacjentów występuje bezsenność przewlekła. Bezsenność występuje dwukrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn i nasila się wraz z wiekiem.

Przyczyny

Prawdopodobieństwo wystąpienia bezsenności jest duże, zwłaszcza, że na jej wystąpienie może wpłynąć wiele czynników: choroby, zażywane leki, środowisko (hałas), praca zmianowa, zmiana stref czasowych, stres, depresja, biologiczne (podeszły wiek, ciąża), behawioralne (zwłaszcza u dzieci), niska higiena snu (nieregularna pora spoczynku, przekąski przed spaniem, alkohol, kofeina).

Przeprowadzony wywiad z pacjentem jest podstawą do rozpoznania różnicowego. W przypadku kiedy bezsenność występuje u dzieci poniżej 12. roku życia, trwa dłużej niż 3 tygodnie, występują objawy niepokoju lub depresji lub przyczyna wystąpienia jest trudna do ustalenia należy dziecko skierować do lekarza.

W przypadku stwierdzenia bezsenności przejściowej lub krótkotrwałej warto zastosować metody niefarmakologiczne (szklanka mleka, ciepła kąpiel, książka, unikanie drzemek w ciągu dnia, regularna pora udawania się na spoczynek). Jeżeli metody te nie są wystarczające, warto zaproponować pacjentowi po odpowiedni preparat OTC.

Wśród całej gamy preparatów ułatwiających zasypianie polecane są leki zawierające w swoim składzie zioła: walerianę, chmiel oraz kozłek lekarski. Pomagają one wyciszyć się, wpływają kojąco na układ nerwowy i ułatwiają zasypianie. Przyjmuje się, że ich stosowanie może być zasadne wyłącznie w przypadkach krótkotrwałej bezsenności lub bezsenności wyraźnie związanej z przejściowym stresem.

Hormon snu

Coraz powszechniej stosowaną substancją pomagającą w walce z bezsennością jest melatonina. Melatonina jest to hormon wydzielany w środkowym układzie nerwowym przez komórki zwane pinealocytami, które występują w szyszynce. Hormon ten reguluje rytm dobowy – od cyklicznych wahań poziomu melatoniny we krwi zależy prawidłowy rytm snu i aktywności. Hormon ten jest syntetyzowany i uwalniany w zależności od natężenia oświetlenia. Jego największe stężenie obserwowane jest w godzinach nocnych (szczyt syntezy melatoniny przypada na godziny 24-3). Ekspozycja organizmu w porze snu na oświetlenie hamuje syntezę i uwalnianie melatoniny. Impulsy nerwowe przekazywane są drogą nerwową rozpoczynającą się na siatkówce, a kończącą się w przestrzeniach okołonaczyniowych w pobliżu ciała pinealocytów. Wydzielanie melatoniny obserwowane jest od około 20 tygodnia życia u dzieci, a wraz z wiekiem jej poziom znacznie się obniża, co skutkuje trudnościami z zaśnięciem i bezsennością. W podeszłym wieku z powodu zwapnienia szyszynki dochodzi do zmniejszania ilości zsyntezowanej melatoniny, a tym samym pojawia się problem ze spaniem.

Na dobry sen

Na rynku dostępna jest syntetyczna melatonina w różnych dawkach dostosowanych do potrzeb pacjentów. Zazwyczaj przyjmuje się od 1 do 3 mg melatoniny, ale czasem istnieje konieczność zażycia 5 mg. Melatonina jest o wiele korzystniejsza niż tradycyjne środki nasenne, ponieważ nie wywołuje następnego dnia po przebudzeniu żadnych działań niepożądanych.

Jeżeli pacjent cierpi na: depresję, zaburzenia czynności wątroby, zaburzenia układu odpornościowego, zaburzenia hormonalne, zaburzenia czynności nerek lub padaczkę przed rozpoczęciem stosowania melatoniny powinien skonsultować się z lekarzem. Należy ponadto poinformować lekarza lub farmaceutę o przyjmowanych lekach takich jak: fluwoksamina, citalopram, omeprazol, lanzoproazol, metoksypsolaren, estrogeny, tiorydazyna, imipramina, leki nasenne i uspokajające np. benzodiazepiny, ponieważ mogą wpływać na działanie melatoniny.

Melatoninę należy przyjmować w godzinach wieczornych na około godzinę przed planowanym snem. Działanie leku obserwowane jest stopniowo, najczęściej po upływie kilku tygodni. Nie należy prowadzić pojazdów po spożyciu leku, ponieważ może powodować senność prowadząc tym samym do spadku koncentracji. Jak każdy lek, także melatonina, może powodować działania niepożądane. W przypadku zaobserwowania zaburzeń ze strony układu nerwowego takich jak: bóle głowy, splątanie, sedacja, obniżenie ciepłoty ciała lub zaburzeń serca, skóry, zaburzeń ze strony układu endokrynologicznego należy skontaktować się z lekarzem lub farmaceutą.

Silne leki nasenne, co prawda, gwarantują szybkie zaśnięcie i dłuższy sen, ale sen ten nie jest snem fizjologicznym, ponieważ pozbawiony jest fazy REM – tzw. fazy szybkich ruchów gałek ocznych, która odpowiada za między innymi za regenerację układu nerwowego. Dlatego też, sen wywołany tabletkami nasennymi nie jest w pełni wartościowy i nie daje poczucia wypoczęcia. Następnego dnia po zażyciu środków nasennych pacjenci czują najczęściej znużenie, poirytowanie, ospałość, osłabioną koncentrację. Ponadto, długotrwałe przyjmowanie leków nasennych często prowadzi do długotrwałego uzależnienia, rozwoju tolerancji dla przyjmowanych dawek, a w konsekwencji do przedawkowania.

Podobne wiadomości

Nie ma możliwości dodania komentarza