„Skórka pomarańczowa” dotyczy około 85 proc. kobiet, zarówno szczupłych, jak i tych walczących z nadwagą. Leczenie cellulitu jest procesem wieloczynnikowym i powinno być dobierane indywidualnie.
Cellulit jest jedną z najczęściej występujących form lipodystrofii, polegającą na zmianach obrzękowo-włóknistych i zwyrodnieniowych tkanki podskórnej, potocznie nazywanych „skórką pomarańczową”.
Przyczyny powstawania cellulitu
Cellulit rozwija się w kilku etapach przez okres wielu miesięcy bądź lat. Początkowo postępuje nieprawidłowy rozrost komórek tłuszczowych, czyli adipocytów oraz ich wzmożona proliferacja, co skutkuje zwiększeniem objętości i upośledzeniem rozwoju tkanki łącznej. W wyniku tego dochodzi do ucisku naczyń krwionośnych i chłonnych, które zaburzają ukrwienie i przebieg procesów metabolicznych w skórze i tkankach podskórnych. Utrudniona zostaje wówczas dystrybucja składników pokarmowych, tlenu oraz transport produktów przemiany materii z zewnętrzną warstwą skóry, co zaburza jej funkcje. Wszystkie te procesy doprowadzają do zmiany składu chemicznego adipocytów, które zostają oplatane przez włókna kolagenu, kształtujące się w formy guzków, co jest widoczne na powierzchni skóry w postaci pofałdowań i nierówności. Skóra traci swoją elastyczność, staje się rozluźniona, wiotka i gąbczasta. Należy zauważyć, że cellulit jest zaburzeniem polietiologicznym i aby wytłumaczyć pełny mechanizm jego powstania należy uwzględnić sumę działania wielu czynników, mających wpływ na typ i stopień nasilenia zmian patologicznych.
Znaczącą rolę w powstawaniu tej lipodystrofii odgrywają:
- podłoże genetyczne: płeć – ponad 90 proc. klasycznej formy cellulitu dotyczy kobiet; rasa – najczęściej zmiany stwierdzane są u kobiet rasy białej, następnie rasy czarnej, a w minimalnym stopniu u kobiet rasy żółtej; genetyczne uwarunkowania rozkładu tkanki tłuszczowej oraz typ biologiczny (u kobiet typu latynoamerykańskiego zmiany lokalizują się głównie na biodrach, zaś u kobiet rasy nordyckiej w okolicy brzucha); aktywność receptorów hormonalnych na adipocytach; predyspozycje do rozwoju angiopatii obwodowej;
- styl życia: czynniki żywieniowe: przede wszystkim niska podaż błonnika, nadmierna podaż tłuszczów, węglowodanów i soli; siedzący tryb życia i deficyt aktywności fizycznej; zbyt obcisłe ubrania oraz obuwie na wysokim obcasie; zaburzenia emocjonalne – wzrost katecholamin stymulujący lipogenezę (stres, depresja, lęki); nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV oraz używki (papierosy, alkohol);
- choroby współistniejące – choroby układu krążenia, zaburzenia gospodarki hormonalnej (głównie podwyższony poziom estrogenów przy jednoczesnym zmniejszonym wydzielaniu progesteronu), zaburzenia nefrologiczne czy metaboliczne;
- ciąża – wzrost poziomu prolaktyny i insuliny, wzrost masy ciała, zastój krążenia w kończynach dolnych.
Rodzaje cellulitu
W zależności od rodzaju czynników, które wywołują cellulit można wyróżnić kilka typów zmian patologicznych. Biorąc pod uwagę sposób powstawania rozróżniamy cellulit wodny (twardy) oraz tłuszczowo-lipidowy (miękki).
Cellulit wodny dotyczy głównie kobiet młodych, nastolatek, często wysportowanych i nie ma związku z problemem otyłości. Tkanki objęte procesem chorobowym nie tracą elastyczności, a zmiany widoczne są jedynie w trakcie testu uciskowego, często też obserwuje się współwystępowanie rozstępów, skóry suchej i szorstkiej. Zmiany najprawdopodobniej mają związek z zaburzeniami wydalania nadwyżki płynu z organizmu pod koniec cyklu hormonalnego, a także nieprawidłową dietą, często bogatą w sól, która zatrzymuje wodę w organizmie.
Cellulit tłuszczowy natomiast, rozpoczyna się w głębokich warstwach skóry i tkanki podskórnej, pojawia się najczęściej po 40. r.ż. przy braku ruchu, otyłości lub nagłym spadku masy ciała. Jest wyraźnie widoczny w postaci licznych nierówności, bruzd i uwypukleń, skóra zaś jest wiotka z teleangiektazjami lub żylakami. Test uciskowy nasila istniejące zmiany, a obraz cellulitu zmienia się wraz ze zmianą pozycji ciała.
Raczej sporadycznie, ale również zaobserwować można cellulit obrzękowy, będący najcięższą postacią schorzenia, przebiegającą ze zwiększoną objętością całych kończyn wywołaną przez obrzęk tkanek miękkich. Skóra jest blada, cienka i chłodna, a pacjentki często zmagają się z problemem „ciężkich nóg” oraz dolegliwościami bólowymi.
Aktywność fizyczna i dieta
Terapia cellulitu, podobnie jak jego przyczyny, jest procesem wieloczynnikowym i powinna być dobierana indywidualnie, w odniesieniu do konkretnego pacjenta. Obecności tej lipodystrofii, szczególnie w zaawansowanych stadiach, nie należy bagatelizować, gdyż może być obrazem poważnych zmian chorobowych w organizmie, w tym rozwoju żylaków czy powstawaniu zakrzepów. Leczenie wymaga działania kompleksowego, chęci zmiany nawyków i stosowania się do zaleceń.
Pierwszym krokiem postępowania jest zmiana trybu życia, z położeniem nacisku na zwiększenie aktywności fizycznej, dzięki czemu wzrasta poziom metaboliczny organizmu, co zarazem w początkowych fazach cellulitu może stać się wystarczającą formą terapii. Podczas ćwiczeń poprawia się ukrwienie mięśni i przepływ krwi w tkance tłuszczowej. Im silniejsze mięśnie tym cieńsza warstwa pokrywającego je tłuszczu, lepsze dokrwienie i dotlenienie oraz wzrost napięcia skóry. Ważnym elementem jest zmiana nawyków żywieniowych, m.in. uwzględnienie w diecie kilku porcji warzyw i owoców, produktów wieloziarnistych, nasion, a wyeliminowanie żywności wysoce przetworzonej, ograniczenie spożywania cukrów prostych i soli.
W profilaktyce cellulitu nie wolno zapominać o prawidłowej pielęgnacji ciała, kąpieli połączonych z masażem, peelingów czy naprzemiennych natrysków zimną i ciepłą wodą oraz stosowaniu kosmetyków z substancjami antycellulitowymi. Preparaty takie powinny zawierać wyciągi roślinne bogate we flawonoidy (rutynę, kwercetynę, piperynę), saponiny (escynę, ruskogeninę) i garbniki, o działaniu uszczelniającym na naczynia i poprawiającym przepływ krwi oraz limfy. Wyciągi roślinne o wymienionych właściwościach mogą pochodzić m.in. z bluszczu pospolitego, kasztanowca zwyczajnego, arniki górskiej, miłorzębu japońskiego, skrzypu polnego, zielonej herbaty czy nostrzyka żółtego. Korzystny jest również dodatek do kosmeceutyków substancji o działaniu lipolitycznym, tj. kofeiny, teofiliny, L-karnityny, ekstraktów z guarany i żeń-szenia.
Suplementy diety
Kolejnym krokiem w walce z cellulitem może być sięgnięcie po dostępne na rynku leki doustne i liczne suplementy diety, zawierające wyciągi roślinne z alg i chlorelli, bogatych w witaminy i składniki mineralne, o silnych właściwościach antyoksydacyjnych, absorbujących toksyny i wspomagających detoksykację organizmu. Preparaty z ekstraktami pochodzącymi z zielonej kawy, cykorii, perzu i pokrzywy pomagają w utracie zbędnych kilogramów i utrzymaniu prawidłowej masy ciała, poprzez regulację poziomu glukozy. Sprawdzają się one we wspieraniu organizmu w usuwaniu nadmiaru wody oraz redukowaniu cellulitu wodnego.
Zabiegi
Jeśli chodzi o leczeniu cellulitu to istotną i dość skuteczną metodą są masaże i drenaże limfatyczne, które pobudzają mięśnie, stymulują krążenie, napinają tkankę łączną oraz wzmagają przemianę materii. Można wyróżnić tu masaże z wykorzystaniem wcześniej wymienianych substancji oraz te z użyciem całej gamy urządzeń działających na zasadzie ultradźwięków, fali radiowych oraz światła, w celu intensyfikacji efektów terapeutycznych. Spośród innych metod należy wspomnieć o krioterapii, mezoterapii przebiegającej ze wstrzykiwaniem substancji leczniczych bezpośrednio w głąb skóry w mikroskopijnych ilościach, karboksyterapii zabiegu z użyciem dwutlenku węgla, cellulolipolizie oraz elektrostymulacji.
