witamina k
fot. fotolia

Witamina K

Witamina K – jej najważniejszą rolą  jest udział w procesach krzepnięcia krwi. Najnowsze badania wskazują jednak na wiele innych dobroczynnych działań tego związku.

Witamina K jest określeniem grupy kilku związków chemicznych. Wszystkie są pochodnymi 2-metylo-1,4-naftochinonu, który w pozycji C3 ma przyłączone nienasycone lub nasycone reszty izoprenoidowe, o różnej długości łańcucha.

Najważniejsza z nich to witamina K1, czyli filochinon, którego głównym źródłem są produkty roślinne. Całkowita podaż tej witaminy w organizmie ludzkim stanowi około 80 proc. całej puli tych związków (jej ilość w określonych roślinach jest wprost proporcjonalna do ilości chlorofilu i może wynosić 50-800 μg na 100 g świeżego produktu).

Witamina K2 (metachinon) to przede wszystkim produkt fermentacji flory jelitowej, jej źródłem są również produkty pochodzenia zwierzęcego oraz produkty fermentacji soi. Ta postać związku najczęściej dostępna jest w suplementach diety.

Wyróżniamy również witaminę K3, nazywaną menadionem. Różni się ona od pozostałych form tym, iż wykazuje rozpuszczalność również w wodzie, co związane jest z jej wyższą biodostępnością i aktywnością biologiczną.

Rola witaminy K w organizmie

Jak już wspomniano, podstawową rolą witaminy K w organizmie ludzkim jest udział w prawidłowym przebiegu procesu krzepnięcia. Stanowi ona kofaktor enzymu gamma-karboksylazy, a dzięki temu warunkuje odpowiedni poziom czynników krzepnięcia krwi (czynnika II, VII, IX, X). Obecność odpowiedniej ilości witaminy K w organizmie odpowiedzialna jest za prawidłowe stężenie białka C i białka S, które również hamują proces krzepnięcia. Wpływa również na funkcjonowanie białek wiążących wapń w nerkach, płucach i łożysku oraz osteokalcyny, której działanie jest bezpośrednio związane z procesami mineralizacji kości – nieaktywna osteokalcyna nie wiąże wapnia, a jego nadmiar krąży we krwi.

Dzięki tym właściwościom witamina K odpowiada za procesy związane z metabolizmem kostnym, zapobiega zwapnieniu płytek miażdżycowych, wpływa na proliferację komórek nowotworowych, odpowiada też za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Do innych funkcji zaliczamy regulację procesu wzrostu komórki, wpływ na zwapnienia chrząstek i tkanki łącznej, udział w łańcuchu oddechowym, a konkretnie w procesie glikacji.

Obecnie prowadzi się wiele badań związanych z rolą witamin z grupy K w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu. Wśród najważniejszych jednostek chorobowych, w których może ona odegrać bardzo ważne zadanie profilaktyczne wymienić należy: choroby nowotworowe, miażdżycę i inne choroby układu krążenia, osteoporozę, a także schorzenia neurodegeneracyjne. Z tego względu naukowcy coraz częściej przyglądają się potrzebie codziennej suplementacji witaminy K2 w celu profilaktyki ogólnozdrowotnej. Co najważniejsze, jej toksyczność dla organizmu jest niska i nie zaobserwowano żadnych działań niepożądanych po jednorazowym podaniu 45 mg (nie miało to również wpływu na procesy krzepnięcia krwi), a dzienna dawka w przypadku suplementacji osoby dorosłej jest dużo niższa i wynosi około 55-65 μg.

Zdrowa dieta

Źródłem witaminy K powinna być oczywiście zdrowa i zbilansowana dieta. Jak już wspomniano jest ona składnikiem produktów pochodzenia roślinnego, a przede wszystkim ich zielonych części o dużej zawartości chlorofilu. Należą do nich brokuł, brukselka, rzepa, szpinak, sałata, szparagi, kalafior, kapusta, awokado, a także brzoskwinie. Wśród produktów pochodzenia zwierzęcego najważniejsze są jaja, ser oraz wątroba. Nie wolno również zapominać o witaminie K2, której odpowiednie ilości w organizmie zależą od wydajności, a więc kondycji naszej mikroflory jelitowej.

Niedobory witaminy K

Tak jak w przypadku wszystkich witamin i minerałów, największe ryzyko niedoboru dotyczy osób stosujących niezdrową i niezbilansowaną dietę, która jest uboga przede wszystkim w warzywa. Ważnym aspektem jest również niedobór tłuszczów, które warunkują prawidłowe wchłanianie opisywanych związków. Zagrożeni tym niedoborem są również pacjenci, u których dochodzi do zachwiania naturalnej flory jelitowej np. po antybiotykoterapii, w przebiegu chorób zapalnych jelit, jak na przykład w chorobie Crohna, w zespole złego wchłaniania, celiakii, czy po operacjach przeprowadzanych na jelitach. Niedobory witaminy K są częste u osób stosujących terapię przeciwzakrzepową oraz w przypadku chorób wątroby, nerek i trzustki, ponieważ zaburzają one jej prawidłowe przemiany w organizmie. Problem może dotyczyć osób starszych, alkoholików, chorych na bulimię, czy mukowiscydozę. Badania pokazują również, że osoby przyjmujące wysokie dawki witaminy E mogą mieć niedobory witaminy K.

Tabela. Dzienne zapotrzebowanie na witaminę K.
Wiek i płeć Zalecane dzienne spożycie

(μg/ dzień)

Dzieci i młodzież
0-6 miesięcy 25
7-12 miesięcy 5
1-3 lat 10
4-6 lat 15
7-9 lat 20
10-18 lat 25
Dorośli
Kobiety 55
Mężczyźni 65
Kobiety ciężarne 55
Kobiety karmiące 55

Jednak najbardziej zagrożoną niedoborami grupą są noworodki i niemowlęta. Wynika to z faktu, że w mleku matki znajdują się bardzo niewielkie ilości tego związku – średnie zapotrzebowanie dzienne wynosi około 1 mcg/kg m.c, a w mleku kobiecym jest jedynie 0,25 mcg/100 ml. Poza tym jelita zaraz po urodzeniu są niedojrzałe i nie są zasiedlone odpowiednimi szczepami bakterii, które brałyby udział w syntezie i wchłanianiu witaminy K.

Suplementacja

Podstawowe zalecenia suplementacyjne dotyczą noworodków i niemowląt. Każde dziecko w dniu urodzenia otrzymuje dużą dawkę witaminy K, najczęściej domięśniowo – 0,5 mg (lub 2 mg doustnie). Wystarcza ona organizmowi na siedem dni, następnie rodzic zostaje poinformowany, iż od 8. doby do ukończenia 3. miesiąca życia należy podawać dziecku suplement diety zawierający 25 mcg witaminy K2. Oczywiście ilości te określone są dla dzieci zdrowych, urodzonych o czasie. W innych przypadkach lekarz indywidualnie ustala odpowiednią dawkę. Ważne jest jednak, aby pamiętać, że dotyczy to jedynie dzieci karmionych mlekiem matki – w przypadku podawania mleka modyfikowanego nie należy suplementować witaminy K, ponieważ w mieszankach tych jest ona obecna w odpowiedniej ilości (3-9 mcg witaminy K na 100 ml). U dzieci karmionych zarówno mlekiem matki, jak i mlekiem modyfikowanym suplementację wprowadza się, gdy mleko matki stanowi co najmniej połowę dziennej porcji pokarmu.

U osób dorosłych najważniejsze jest wprowadzenie suplementacji w przypadku stwierdzenia niedoborów, które najczęściej towarzyszą wymienionym wcześniej chorobom, a przede wszystkim tym związanym z zaburzeniami wchłaniania jelitowego. Dodatkowo można ją stosować profilaktycznie w leczeniu osteoporozy, chorób nowotworowych, miażdżycy oraz u osób podlegających terapii przeciwzakrzepowej. Wśród preparatów stosuje się najczęściej witaminę K2, której nie jesteśmy w stanie dostarczyć w odpowiedniej ilości wraz z dietą. Dawki witaminy dla dorosłych są zróżnicowane w zależności od płci i diety. Dokładne wytyczne przedstawia tabela.

Podobne wiadomości

Nie ma możliwości dodania komentarza