Witamina D – zdrowie w kapsułce

Z badań epidemiologicznych wynika, że 90 proc. Polaków w każdej grupie wiekowej ma deficyty witaminy D, co potwierdzają badania.

Witamina D – jej podstawowym źródłem jest synteza skórna. Niestety, położenie geograficzne Polski, a także przemiany cywilizacyjne, wymagające długotrwałego przebywania w pomieszczeniach i pojazdach, używanie filtrów UV, a nawet stosowanie niektórych leków sprawiają, że większość dzieci i dorosłych nie jest w stanie syntetyzować odpowiedniej ilości witaminy D. Zawartość witaminy D w produktach spożywczych (sery, mleko, ryby) zaspokaja jedynie 10-20 proc. dziennego zapotrzebowania. Sama dieta nie jest w stanie wyrównać deficytu witaminy D, stąd bardzo istotną rolę odgrywa suplementacja tej witaminy w dawce dostosowanej do wieku i wagi pacjenta.

Rekomendacje

W 2013 roku opublikowane zostały rekomendacje dotyczące suplementacji witaminy D dla mieszkańców Europy Środkowej, w tym Polski. Rekomendacje te opracowane zostały przez międzynarodowy zespół lekarzy i ekspertów, pod kierunkiem dr. hab. n. med. Pawła Płudowskiego.

Rekomendacja dziennej suplementacji dotyczy osób zdrowych, a stosowanie zalecanych w niej dawek witaminy D nie wymaga wykonywania badania poziomu 25(OH)D w surowicy krwi.
Witamina D jeszcze do niedawna utożsamiana była przede wszystkim z substancją mającą wpływ na wzrost i mineralizację kości. Okazuje się jednak, że spektrum działania witaminy D3 jest o wiele większe, dlatego rozpoczęto poszukiwania jej nowych zastosowań w innych dziedzinach farmakologii.

Rola witaminy D

Witamina D odpowiada za utrzymanie prawidłowej masy i siły mięśni. Umożliwia regenerację neuronów i warunkuje sprawne przewodzenie impulsów nerwowych. Wpływ witaminy D na układ renina-angiotensyna warunkuje funkcję regulującą podwyższone ciśnienie tętnicze krwi. Witamina D reguluje syntezę i wydzielanie insuliny. Kalcytriol stymuluje komórki trzustki do wydzielania insuliny, potęguje odpowiedź insuliny na zwiększone stężenie glukozy we krwi.

Witaminę D uważa się za czynnik zmniejszający ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 1 u osób przyjmujących suplementację w dzieciństwie oraz warunkujący poprawę glikemii w przypadku cukrzycy typu 2. Coraz częściej podkreśla się rolę pochodnych witaminy D w rozwoju i przebiegu chorób autoimmunologicznych oraz nowotworowych.

Witamina D oddziałuje na komórki organizmu za pośrednictwem specyficznych receptorów VDR (ang. Vitamin D Receptors) mających charakter typowych czynników transkrypcyjnych. Receptory te występują m.in. w kościach, skórze, nerkach oraz w takich komórkach jak: monocyty, makrofagi oraz limfocyty B i T. Efekty wywołane stymulacją receptorów VDR to działanie immunomodulacyjne, hamowanie proliferacji komórek i pobudzanie różnicowania się komórek.

Ponadto, oprócz stymulacji limfocytów, wpływa na produkcję immunogennego białka – katelicydyny, które wpływa na zmniejszenie ryzyka infekcji, szczególnie w sezonie jesienno-zimowym. Zmniejsza o połowę ryzyko powstania poważnych infekcji tj. grypy, zapalenia zatok, zapalenia płuc, a w momencie zaistniałej choroby znacznie łagodzi jej objawy i chroni przed powikłaniami.
Zaobserwowano także synergistyczne działanie analogów witaminy D oraz niektórych cytostatyków, antybiotyków oraz glikokortykosteroidów, co pozwala na zmniejszenie dawek leków przy zachowaniu efektu terapeutycznego.

Niebezpieczny niedobór

Długotrwały niedobór witaminy D niesie za sobą niekorzystne konsekwencje dla pacjentów praktycznie na każdym etapie życia.
Niedobór witaminy D zmniejsza płodność kobiet i mężczyzn, jest czynnikiem ryzyka powikłań ciąży, tj. stan przedrzucawkowy, poronienie, cukrzyca ciążowa. Niedobór witaminy D u dzieci związany jest ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia astmy, chorób autoimmunologicznych, zespołu ADHD. Ponadto osłabione wchłanianie wapnia z jelit i jego niskie stężenie we krwi może być powodem krzywicy.

U osób dorosłych z odnotowanym deficytem witaminy D zauważono zwiększoną skłonność do tycia, nadwagi, a nawet otyłości.

Deficyt witaminy D zwiększa ryzyko zapadalności na choroby górnych dróg oddechowych, grypę i gruźlicę. Osoby z niedoborem witaminy D częściej ulegają zakażeniom. Zbyt niski poziom witaminy D stwierdzany jest w przypadku chorób autoimmunologicznych, tj. reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń, choroba Hashimoto. Odnotowano także zwiększone ryzyko epizodów neurologicznych w przebiegu depresji, choroby Alzheimera oraz stwardnienia rozsianego.

Zbyt niski poziom witaminy D wpływa na nadmierną aktywność wapnia, tym samym pogarsza elastyczność naczyń krwionośnych i wpływa na zmniejszenie kurczliwości serca. Wysoki niedobór sprzyja chorobie niedokrwiennej serca, zawałowi serca oraz chorobie miażdżycowej.

W przypadku niedoboru witaminy D obniża się poziom wytwarzania insuliny, komórki stają się mniej wrażliwe na jej działanie, co prowadzi do wzrostu stężenia glukozy we krwi i może być czynnikiem rozwoju cukrzycy typu 2.

Wśród osób starszych, u których obserwowana jest znikoma efektywność syntezy skórnej, utrudnione procesy wchłaniania leków, schorzenia współistniejące oraz wzrastający negatywny udział tkanki tłuszczowej, niski poziom witaminy D powoduje spadek nastroju, obniżenie siły mięśniowej oraz pogorszenie kondycji psychofizycznej.

Wiedza o witaminie D

W 2015 roku w Warszawie miało miejsce wyjątkowe wydarzenie naukowe – międzynarodowa konferencja objęta patronatem EVIDAS (ang. European Vitamin D Association). Dwudniowa konferencja pt. „Witamina D – minimum, maximum, optimum” zgromadziła ponad 500 lekarzy z Europy, Ameryki Północnej, Azji i Afryki. Zaprezentowało na niej najnowsze doniesienia dokumentujące znaczenie witaminy D dla zdrowia człowieka w każdym wieku. Lekarze i wybitni eksperci zdrowia publicznego – wśród nich prof. dr hab. n. med. Bolesław Samoliński – podkreślili jak ważna jest suplementacja witaminy D. Zaapelowali ponadto, aby lekarze, farmaceuci oraz media propagowały wiedzę o witaminie D i podkreślały rolę profilaktyki w terapii schorzeń cywilizacyjnych. Niedostateczne zaopatrzenie w tę witaminę wielu ekspertów wskazało jako silny czynnik ryzyka ich rozwoju, zaostrzenia ich przebiegu, czy też obniżenia efektywności stosowanej już prze pacjentów terapii podstawowej.

Kluczowym aspektem przy wyborze odpowiedniego preparatu witaminy D powinna być wysoka jakość i skuteczność potwierdzona badaniami klinicznymi. Wyniki dwóch polskich badań klinicznych dotyczących preparatu z witaminą D potwierdziły jego korzystny wpływ na parametry wydolnościowe osób zdrowych, aktywnych i chorych seniorów. Preparat jest wytwarzany w Stanach Zjednoczonych pod nadzorem FDA (ang. Food And Drug Administration) i spełnia standardy dobrej praktyki wytwarzania (GMP), co świadczy o jego wysokiej jakości oraz bezpieczeństwie stosowania.

Witamina D rozpuszczona jest w oleju z krokosza barwierskiego. Olej ten bogaty jest w długołańcuchowe kwasy tłuszczowe, co wpływa na wysoką dostępność biologiczną witaminy i świadczy o wysokim stopniu jej przyswajalności. Dawka witaminy D wynosząca 2000 j.m. umieszczona w niewielkiej kapsułce pozwala na łatwą i skuteczną suplementację bez konieczności posiadania recepty, co ułatwia uzupełnienie niekorzystnych dla zdrowia deficytów tej witaminy.