Wiele osób skarży się na problemy ze stopami. Są to dolegliwości zarówno natury medycznej, jak i estetycznej. Pacjenci często szukają porady w aptece w przypadku nadpotliwości czy odcisków.
Stopa jest bardzo ważną częścią naszego organizmu. Jej podstawowa funkcja związana jest z poruszaniem się, stanowi również podparcie dla całego ciała. Z tego powodu narażona jest na wiele urazów oraz przeciążeń. Dlatego też o jej zdrowie trzeba dbać wyjątkowo, aby mogła jak najdłużej spełniać swoją rolę.
Nadpotliwość
To dość częsty problem. Związane jest to z faktem, iż na powierzchni stóp znajduje się bardzo dużo gruczołów potowych (nawet 6 razy więcej niż w innych częściach ciała). Dolegliwość ta stanowi przede wszystkim problem estetyczny, ale również i psychologiczny. Może powodować u pacjenta poważne kompleksy, głównie ze względu na obecność przykrego zapachu, który wynika z aktywności bakterii obecnych na skórze. Rozkładają one substancje zawarte w świeżym pocie, a ten proces odpowiada za powstanie nieprzyjemnej woni. Przyczyn nadmiernej aktywności gruczołów potowych może być kilka, są to zarówno skłonności dziedziczne, jak i problemy z przemianą materii oraz choroby ogólnoustrojowe np. cukrzyca, nadczynność tarczycy i otyłość. Za nadmierne pocenie odpowiada również stres, jednak najczęściej sam pacjent doprowadza do tego problemu zakładając nieodpowiednie obuwie, które jest nieprzewiewne i wykonane ze sztucznych materiałów.
Podstawą pielęgnacji jest noszenie odpowiedniej „oddychającej” bielizny i obuwia, codzienna higiena stóp i ich dokładne osuszanie. Dodatkowo można zastosować dostępne w aptece bez recepty preparaty zmniejszające aktywność gruczołów potowych, które często wykazują również właściwości przeciwbakteryjne. Można też stosować kąpiele na bazie ziół np. szałwii, kory wierzby, rozmarynu oraz olejek z drzewa herbacianego czy sosny górskiej, które działają odświeżająco, ściągająco, ale również przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo. Niektórzy specjaliści zalecają też kąpiel stóp w roztworze kwasu bornego (5 g na około 2 l wody). Osoby cierpiące na nadpotliwość powinny dokładnie oglądać swoje stopy, ponieważ są bardziej narażone na rozwój grzybicy.
Odciski
Nazywane są również modzelami lub nagniotkami, w zależności od ich lokalizacji na stopie. Stanowią one głównie problem estetyczny, ale nieodpowiednio pielęgnowane mogą przysporzyć również dolegliwości bólowych i odpowiadać za rozwój stanu zapalnego. Najczęstszą przyczyną pojawienia się odcisków są niewygodne buty, ponieważ zmiany te powstają w wyniku permanentnego ucisku i tarcia. Skóra w tym miejscu w celu ochrony wytwarza komórki rogowe, które nie złuszczają się, tylko narastają w postaci grubej stwardniałej warstwy.
Podstawą profilaktyki jest oczywiście dobór odpowiedniego obuwia i niedopuszczenie do powstania odcisku. Poza tym pacjenci z deformacjami stopy powinny dodatkowo stosować odpowiednie wkładki i zabezpieczenia np. żelowe plastry. Na drugim miejscu stoi higiena i pielęgnacja. Bardzo ważne jest dokładne mycie oraz nawilżanie i zmiękczenie skóry, a także peeling i usuwanie stwardniałego naskórka mechanicznie. Na większe odciski warto zakupić w aptece specjalne preparaty w postaci maści czy plastrów zawierające kwas salicylowy. Należy jednak pamiętać, że powinno się je usuwać bardzo ostrożne, ponieważ łatwo w ten sposób uszkodzić zdrową skórę, a to wiąże się z ryzykiem powstania zakażenia. Wspomniane preparaty są przeciwwskazane u osób chorujących na cukrzycę i choroby układu krążenia, nie powinny być również stosowane zbyt często i dłużej niż dwa tygodnie. W żadnym wypadku odcisków nie należy wycinać nożyczkami, a jedynie delikatnie usuwać pumeksem lub specjalną tarką po odpowiednio długim stosowaniu płynów zmiękczających. Spore zmiany najlepiej usunąć w gabinecie podologicznym lub kosmetycznym, czasem potrzebna jest nawet interwencja chirurgiczna. Wśród domowych sposobów walki z odciskami wymienić można wcieranie oleju rycynowego, czy przykładanie skórki od cytryny.
Haluksy
Haluksy, inaczej nazywane paluchem koślawym, to dolegliwość spowodowana zmianami w ustawieniu kości śródstopia. Objawy są widoczne gołym okiem, ponieważ kość zaczyna wystawać poza obrys stopy. Choroba jest na początku defektem estetycznym, jednak z czasem dochodzą dolegliwości bólowe i rozwija się stan zapalny. Schorzenie częściej dotyczy kobiet, ponieważ jednym z czynników ryzyka związanych z jego rozwojem jest noszenie nieodpowiedniego obuwia z wąskimi noskami i na wysokim obcasie. Poza tym kobiety mają również dużo słabsze mięśnie. Co ciekawe, haluksy mają też podłoże genetyczne. Do innych czynników ryzyka należą: otyłość, stojąca praca oraz brak aktywności fizycznej.
W leczeniu schorzenia najważniejsza jest eliminacja dolegliwości bólowych oraz nadanie stopie kształtu, który umożliwi dobór wygodnego obuwia. W leczeniu stosuje się leki przeciwzapalne, aparaty ortopedyczne, a w ostateczności korekcję poprzez wykonanie zabiegu chirurgicznego. Lekarze bardzo często zalecają również fizjoterapię mającą na celu zmniejszenie dolegliwości bólowych i stanu zapalnego. Tak jak w przypadku innych kłopotów ze stopami, nie mniej ważna jest ich prawidłowa pielęgnacja, zwłaszcza w okolicach zniekształconej kości, ponieważ mogą w tym miejscu rozwijać się uciążliwe odciski.
Grzybica
Grzybica stóp to bardzo częste schorzenie – według niektórych danych z jej powodu cierpi nawet co piąta osoba. Nazywana jest ona również stopą atlety, bo bardzo często dotyczy sportowców. Najczęściej powodowana jest przez dermatofity, grzyby które atakują skórę i paznokcie i mają zdolność do rozkładania keratyny. Do podstawowych objawów grzybicy stóp należą zaczerwienie skóry, pieczenie i świąd, mogą się również pojawić pęcherzyki i obrzęk. Mocno zaawansowana choroba powoduje łuszczenie i pękanie skóry. Objawy najczęściej występują w przestrzeniach międzypalcowych, mogą się przenieść również na paznokcie, które zmieniają kolor i zaczynają się łuszczyć. Do zakażenia zwykle dochodzi na basenie, w saunie, podczas chodzenia bosymi stopami. Dużo bardziej narażeni są na nią cukrzycy, osoby z zaburzeniami hormonalnymi, otyłe i z nadpotliwością. Chorobę powodować może również noszenie sztucznego, nieprzewiewnego obuwia, ponieważ ciepło i wilgoć to idealne warunki do rozwoju zakażenia.
W większości przypadków stosuje się leczenie miejscowe przy użyciu maści przeciwgrzybiczych, w cięższych przypadkach może być potrzeba wdrożenia leczenia doustnego, ewentualnie dołącza się również steryd. Ważne żeby leczenie było długotrwałe aż do całkowitego ustąpienia objawów, czasem trwa nawet do czterech tygodni. Poza odpowiednią terapią niezwykle ważna jest higiena. Stopy należy myć letnią wodą, skórę dokładnie osuszać, po myciu można zastosować pudry – szczególnie w przestrzeniach międzypalcowych. Dodatkowo skórę można spryskać preparatem antyseptycznym i antyperspiracyjnym. Osoby cierpiące na grzybicę nie powinny dzielić ręczników z innymi, a w miejscach typu hale treningowe, czy sauny zawsze używać klapek ochronnych. Po zakończonej terapii obuwie oraz skarpety należy dokładnie zdezynfekować.
Pękające pięty
Skóra na piętach jest dwukrotnie grubsza niż w innych partiach ciała. Poza tym warstwa rogowa narasta tu szybciej i dużo wolniej się złuszcza. W wyniku jej nadmiernego rogowacenia może zacząć pękać. Jest to przede wszystkim problem estetyczny, ale przy dużym nasileniu może powodować silne dolegliwości bólowe. Pękające pięty są często efektem noszenia nieodpowiedniego obuwia, niewłaściwej higieny i niezdrowej diety.
Podstawą pielęgnacji jest nawilżenie skóry, co przywraca jej elastyczność i odporność na pęknięcia. W tym celu należy stosować kremy i maści silnie nawilżające, które w swoim składzie zawierają mocznik należący do grupy humektantów. Zmiękcza on skórę oraz reguluje proces rogowacenia. Dodatkowo pacjentowi można zaproponować preparaty, które pomogą zagoić istniejące pęknięcia, w swoim składzie powinny zawierać witaminę A (reguluje wzrost tkanki nabłonkowej) oraz alantoinę. Wśród domowych sposobów radzenia sobie z problemem pękających pięt wymienić można kąpiel w wodzie z dodatkiem oliwy oraz częste i dokładne usuwanie zrogowaciałego naskórka przy użyciu pumeksu lub specjalnej tarki.
