fot. depositphotos

Zgaga – Gdy piecze i boli

Zgaga to nieprzyjemny i dość uciążliwy objaw. Choć raz w swoim życiu doświadczyło go nawet 40 proc. pacjentów, codziennie cierpi z tego powodu 7 proc. wszystkich Polaków.

Może być ona efektem zwykłego przejedzenia, ale również sygnałem informującym nas o poważnych chorobach toczących się w naszym organizmie. Warto wiedzieć, co jest jej przyczyną i jak sobie z nią poradzić, ponieważ może znacząco wpływać na komfort życia.

Skąd to pieczenie?

Zgaga to potoczna nazwa dolegliwości będącej wynikiem cofania się kwaśnej treści pokarmowej z żołądka do przełyku. W wyniku kontaktu śluzówki przełyku z sokami trawiennymi dochodzi do miejscowego podrażnienia i rozwoju charakterystycznych symptomów. Przyczyną występowania dolegliwości jest niedostateczne napięcie mięśni zwieracza wpustu żołądka, a najbardziej powszechnym czynnikiem wywołującym ten stan jest refluks żołądkowo-przełykowy. Według statystyk jest to problem, z którym pacjenci najczęściej zgłaszają się po pomoc do gastrologa.

Zgaga może być również efektem zwiększonego ciśnienia w jamie brzusznej, a to pojawia się m.in. w czasie ciąży oraz u osób otyłych. Na pieczenie w przełyku skarżą się też osoby chorujące na nadkwaśność żołądka, a także stosujące określone leki na stałe – m.in. niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki przeciwcukrzycowe, przeciwnadciśnieniowe i przeciwastmatyczne.

Istotnym czynnikiem, który wywołuje uczucie pieczenia, jest stosowana dieta. Spożywanie określonych pokarmów może spowodować rozwój nieprzyjemnego objawu nawet u osoby zdrowej. Do produktów zgagotwórczych zaliczamy pokarmy ciężkostrawne, tłuste. Do innych produktów, o których należy wspomnieć, należą owoce, a szczególnie cytrusy, napoje gazowane, alkohol, kawa, pomidory, czekolada oraz ostre potrawy. Niezdrowe jest również przejedzenie, ponieważ zwiększa ciśnienie wewnątrz jamy brzusznej.

Trochę więcej o objawach

Zgaga to przede wszystkim pieczenie i ból w okolicach mostka. Dodatkowo pacjent może odczuwać gorzki smak w ustach oraz uporczywe odbijanie, szczególnie po posiłkach. W nasilonych stanach chorobowych zgaga może być związana z trudnościami z połykaniem, a nawet zwracaniem spożytych pokarmów. Ból może promieniować do szyi, szczęki i ręki – w ten sposób imituje zawał serca.

Objawy te zwykle pojawiają się zaraz po posiłku, szczególnie jeśli był obfity, ale także w przypadku zmiany pozycji (np. na pozycję leżącą lub przy pochylaniu się) i nadmiernego wysiłku fizycznego oraz w stresujących sytuacjach.

Cofanie się treści żołądkowej do przełyku, poza charakterystycznymi objawami nazywanymi zgagą, daje również mniej jednoznaczne symptomy, które przez bardzo długi czas mogą być mylnie diagnozowane. Należą do nich m.in. poranny suchy i męczący kaszel, odchrząkiwanie, utrzymująca się chrypka, nawracające zapalenia krtani, oskrzeli lub gardła, rozwój ubytków zębowych czy nieprzyjemny zapach z ust.

Bardzo ważne jest obserwowanie niepokojących objawów, ponieważ ich częste nawracanie powinno być sygnałem do wizyty u lekarza, który pomoże zdiagnozować bezpośrednią przyczynę występowania dolegliwości. Jest to istotne z uwagi na fakt, iż wsteczne zarzucanie treści pokarmowej może być objawem wielu poważnych schorzeń (poza refluksem żołądkowo-przełykowym również choroby wrzodowej żołądka, a nawet nowotworów układu pokarmowego), a stan taki nieleczony może powodować poważne powikłania.

Czy zgagę trzeba leczyć?

Komórki budujące ścianę przełyku nie są fizjologicznie przystosowane do kontaktu z kwaśną treścią wypełniającą żołądek. Ich ciągłe podrażnienie prowadzi do rozwoju miejscowego stanu zapalnego, a w dłuższej perspektywie czasu również powstanie owrzodzeń i nadżerek, a także zwężenia światła przełyku. Kwas solny działa też mutagennie i prowadzi do zmian komórkowych. Efektem tego jest tak zwany przełyk Baretta – w przełyku pojawiają się komórki przypominające te budujące ściany żołądka, a stąd już niedaleko do zmian przedrakowych.

Oczywiście wszelkie powikłania związane są przede wszystkim z nawracającymi objawami, dlatego w ich przypadku tak ważna jest konsultacja z lekarzem i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Doraźnie można również sobie poradzić samodzielnie za pomocą postępowania profilaktycznego i leków dostępnych bez recepty.

Po pierwsze profilaktyka

Zanim sięgniemy po preparaty specjalistyczne zalecane w zwalczaniu objawów zgagi związanej z refluksem żołądkowo-przełykowym, należy wdrożyć odpowiednie postępowanie mające na celu ograniczenie problemu. Związane jest to przede wszystkim z modyfikacjami dietetycznymi oraz stylu życia.

Z diety dobrze jest wykluczyć wszystkie produkty, które mogą powodować rozwój objawów – poza tymi dobrze znanymi, warto również zwrócić uwagę na osobnicze reakcje (każdy może mieć uczucie pieczenia po innych produktach). Posiłki należy spożywać regularnie i o ustalonych porach, a każdy z nich powinien być syty, ale nie prowadzić do przejedzenia się. Ważne jest również ograniczenie używek i stresu, a także ewentualna redukcja masy ciała. Jeśli objawy zgagi pojawiają się rano (najczęściej jest to kaszel), to można pomyśleć o spaniu z lekko uniesionym tułowiem. Nie powinno się również jeść przed samym snem, a najlepiej, aby ostatni posiłek spożyć dwie, a nawet trzy godziny wcześniej.

Farmakoterapia

W przypadku nawracających dolegliwości można zastanowić się nad stosowaniem leków dostępnych w aptece bez recepty. Ważne jest, aby skutecznie neutralizowały one kwas solny (lub zapobiegały jego produkcji), dodatkowo mogą również ochraniać śluzówkę.

Jak już wcześniej wspomniano, zawsze należy jednak obserwować symptomy i w razie częstych problemów skonsultować się z lekarzem. Szczególnie ważne jest odesłanie pacjenta do specjalisty, jeśli pojawią się objawy alarmowe – gorączka, bardzo silny ból, krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego, trudności w połykaniu, nudności, wymioty, brak apetytu oraz utrata wagi.

LEKI OTC

Wspomniane leki można podzielić na dwie podstawowe grupy:

działające doraźnie – szybko redukują istniejącą dolegliwość – w grupie tej znajdują się przede wszystkim preparaty zobojętniające kwas solny w postaci tabletek do ssania lub mleczek do picia. Są one bardzo dobrym rozwiązaniem w przypadku nagle pojawiających się dolegliwości, ponieważ działają szybko. Część z nich może być również stosowana u kobiet w ciąży. Należy je jednak dozować ostrożnie, ponieważ mogą powodować biegunki lub zaparcia, a nadużywane indukować wtórną nadkwaśność.

Do grupy tej można zaliczyć również preparaty działające osłonowo na śluzówkę przełyku, które mechanicznie chronią ją przed działaniem soków żołądkowych. Takie właściwości mają niektóre leki zobojętniające o dużej lepkości, ponieważ pokrywają cienką warstwą cały przełyk, ale również inne preparaty, jak na przykład śluzy.

zapobiegające rozwojowi objawów – w grupie tej znajdują się antagoniści receptora H2 i inhibitory pompy protonowej.

Obie grupy działają wolniej niż leki zobojętniające kwas solny. Leki z pierwszej z nich stosowane przewlekle mogą wiązać się z rozwojem tolerancji, natomiast inhibitory pompy protonowej są obecnie uznawane za leki bezpieczne i szeroko stosowane w terapii objawów związanych z refluksem żołądkowo-przełykowym.
W przebiegu objawów można leki te również łączyć w zależności od nawracania objawów.

tabela. MECHANIZM DZIAŁANIA NIEKTÓRYCH substancji
Grupa leków Przykładowe substancje Mechanizm działania
Leki alkalizujące – węglan wapnia i magnezu

– wodorotlenek glinu i magnezu

– fosforan glinu

– wodorowęglan sodu

– trójkrzemian magnezu

Kwas solny zostaje zneutralizowany w wyniku reakcji chemicznej. W ten sposób powstaje nieaktywna sól, która nie wykazuje działania drażniącego
Leki hamujące wydzielanie kwasu solnego w żołądku – ranitydyna

– famotydyna

Leki te blokują receptory H2, które w warunkach fizjologicznych po pobudzeniu przez histaminę odpowiadają za produkcję kwasu solnego w żołądku
– omeprazol

– lansoprazol

– pantoprazol

– esomeprazol

Inhibitory pompy protonowej (IPP) hamują w komórkach okładzinowych żołądka produkcję kwasu solnego
Leki osłaniające śluzy np. naparu z lnu mielonego Dzięki powlekaniu śluzówki przełyku chronią przed drażniącym wpływem kwasu solnego

Podobne wiadomości

Nie ma możliwości dodania komentarza