Często przychodzą pacjenci, który skarżą się na bóle mięśni i stawów. W aptece jest szeroka oferta środków zwalczających ból.
Ból mięśni i stawów zwykle towarzyszy stanowi zapalnemu. Może do niego dojść w wyniku urazu: np. przeciążenia pewnej partii mięśni, stłuczenia, skręcenia lub innej kontuzji. Stan zapalny pojawia się również w przebiegu chorób zwyrodnieniowych układu kostnego. Jednak zawsze do jego powstania niezbędna jest obecność czynnika uszkadzającego. Zapalenie ma na celu przede wszystkim zlikwidować przyczynę uszkodzenia, a także naprawić powstałe zmiany.
W przebiegu tego procesu ściany okolicznych naczyń krwionośnych stają się bardziej przepuszczalne. Dzięki temu osocze łatwiej może przeniknąć do miejsca chorobowo zmienionego. W ten sposób przemieszczają się elementy morfotyczne krwi odpowiedzialne za walkę z uszkodzeniem. Poza tym w miejscu zapalenia produkowane są cytokiny prozapalne. Jako konsekwencja tych reakcji pojawia się zaczerwienienie i obrzęk. Natomiast efektem drażnienia zakończeń nerwowych jest ból. Dodatkowo, w przypadku zmian zwyrodnieniowych w obrębie kręgosłupa, przyczyną silnego bólu jest nie tylko stan zapalny, ale także ucisk zniekształconych dysków międzykręgowych na nerwy.
Zwalczanie bólu
Najważniejszą rzeczą, o jakiej powinien wiedzieć pacjent, jest fakt, iż leczenie objawowe nigdy nie wyeliminuje przyczyny powstania dolegliwości. Jeśli epizody bólowe pojawiają się często, jeśli towarzyszy im znaczny obrzęk, zmniejszona ruchliwość stawów lub inne niepokojące objawy, to osoba taka powinna bezwzględnie skontaktować się z lekarzem specjalistą. Doraźnie natomiast można zaproponować pacjentowi wiele skutecznych preparatów, które na pewno pomogą mu w cierpieniu.
Maści przeciwbólowe i przeciwzapalne
Najpopularniejszymi preparatami na ból mięśni lub stawów wynikający z kontuzji czy chorób zwyrodnieniowych, są maści i żele zawierające substancje należące do niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Większość z nich jest dostępna bez recepty i cechuje się wysoką skutecznością. W aptece można spotkać preparaty zawierające naproxen (Naproxen emo, Tarpoxen, Naproxen plus, Aleve), ibuprofen (Ibum Dip Rilif), diklofenak (Voltaren, Naklofen, Venożel) ketoprofen (Ketopronil, Fastum oraz Ketonal żel, który obecnie dostępny jest tylko na receptę) oraz etofenamat (Traumon, Rheumon). Wszystkie te substancje są inhibitorami cyklooksygenazy (COX2) odpowiedzialnej za powstanie stanu zapalnego, a więc skutecznie znoszą uciążliwe objawy. Niektóre z maści zawierają dodatkowo np. mentol (żel przeciwbólowy Ethericum), który ma właściwości chłodzące i znieczulające, dlatego potęguje efekt zniesienia bólu.
Maści i żele przeciwbólowe oraz przeciwzapalne są to preparaty dobrze tolerowane i cechują się niewielkimi działaniami niepożądanymi. Przeciwwskazane są jedynie u osób, u których wykazano nadwrażliwość na któryś ze składników.
Maści rozgrzewające
Kolejną propozycją są maści rozgrzewające. Zwykle zawierają kamforę, olejek terpenowy, salicylan metylu, kapsaicynę, olejek eukaliptusowy, olejek cynamonowy, goździkowy i inne. Chore miejsca można rozgrzać również przy pomocy spirytusu mrówkowego lub kamforowego. Preparaty rozgrzewające są wskazane przede wszystkim w przypadku bólu pochodzenia reumatycznego i zwyrodnieniowego lub jeśli od urazu minęło kilka dni, a także przy przeciążeniu i przetrenowaniu mięśni. Nie powinno się ich stosować w obrzękach.
Składniki maści drażnią zakończenia nerwowe na powierzchni skóry i zwiększają ukrwienie. W ten sposób toksyczne metabolity i czynniki zapalne są usuwane szybciej. Wśród preparatów, które znajdziemy na aptecznych półkach wymienić warto Ben-Gay, żel przeciwbólowy Ethericum, Dip Hot, maść końską, Extrastrong Balsam, maść kamforową, Kapisgel, Neo-capsiderm oraz maść bursztynową.
Plastry i okłady
Oprócz maści i żeli można zaproponować pacjentowi zastosowanie plastrów lub okładów, które obolałe miejsce chłodzą albo rozgrzewają. Plastry rozgrzewające wypełnione są głównie hydrożelem. Mogą też zawierać dodatki substancji, które wykorzystywane są w maściach. Te preparaty skutecznie łagodzą bóle mięśniowe, reumatyczne i nerwobóle. Pacjentowi można zaproponować Opokan Hot, Ketonal Termo, Voltaren Termal lub Kapsiplast.
Natomiast plastry chłodzące, które zwykle zawierają mentol, przynoszą ulgę w przypadku tępych urazów, połączonych z obrzękiem, wysiękiem zapalnym i krwiakami. Takim produktem jest na przykład Altacet ICE. Na rynku farmaceutycznym dostępne są również nowoczesne żelowe kompresy, które – w zależności od potrzeby – mogą zarówno chłodzić, jak i rozgrzewać. Najpopularniejsze w tej kategorii są produkty Nexcare.
Co jeszcze może pomóc?
Jeśli w miejscu bólu pojawia się opuchlizna, pomocny będzie Altacet, który przede wszystkim ją zmniejszy. Dostępny jest w żelu, tabletkach rozpuszczalnych i spreju, a służy do sporządzenia okładów. Poza tym pacjentowi, który doznał stłuczenia, można zaproponować preparaty zawierające wyciąg z nagietka czy heparynę (Arcalen i Lioton 1000). Substancje te pomogą wchłonąć krwiaka i przyspieszą gojenie.
Jeżeli natomiast pacjent skarży się na ból i obrzęk w obrębie kończyn dolnych, który nie jest spowodowany urazem ani stanami zwyrodnieniowymi, to warto zaproponować preparaty poprawiające krążenie i znoszące uczucie „ciężkich” nóg. Są to przede wszystkim maści i żele. Zawierają substancje wzmacniające i uszczelniające ściany naczyń krwionośnych oraz substancje usprawniające przepływ krwi, jak: escyna, diosmina, rutozyd oraz heparyna (Aescin, Escaven, Liotomax, Sapoven, Venescin czy Venoruton).
Przy silnym bólu można dodatkowo zaproponować doustne środki przeciwbólowe dostępne bez recepty. Zawsze jednak trzeba poinformować pacjenta o konieczności wizyty u lekarza w przypadku braku poprawy samopoczucia.
